کـتاب Judaism, Christianity, and Islamکه ترجمه فارسی آن به دست اینجانب اخیرا تحت عنوان یهودیت، مسیحیت و اسلام از سـوی «مـرکز مـطالعات و تحقیقات ادیان و مذاهب» منتشر شده، گلچینی از آثار دانشمندان بزرگ یهودی، مسیحی و مسلمان است که سـه دین ابراهیمی یادشده را از سه جنبه بررسی و مقایسه می‌کند:
۱٫ معرفی آن سه دین، تحت عـنوان از عهد تا جامعه، در جـلد اول؛
۲٫ مـعارف آن سه دین، تحت عنوان کلمه و شریعت و قوم خدا، در جلد دوم؛
۳٫ عرفان آن سه دین، تحت عنوان اعمال روح، در جلد سوم.
پدیدآورنده اثر، اف. ئی. پیتِرز (F. E. Peters) استاد مطالعات ادیان در دانشگاه نیویورک است که چند اثر گرانبهای دیـگر نیز دارد.
شیوه نگارش
مؤلف دانشمند کتاب یهودیت، مسیحیت و اسلام عین سخنان متفکرانی از قبیل فیلو، ابن میمون، آگوستین، آکویناس، شیخ مفید، ابن‌سینا، غزّالی، ابن‌رشد و… را در زمینه‌های تاریخی، اعتقادی و عرفانی فراوانی در کتاب خویش آورده و آن مـنقولات را بـا عباراتی بسیار کوتاه به هم پیوند داده است.
خواننده کتاب به آسانی در می‌یابد که مؤلف بر اساس تعهد و ذوق و سلیقه کوشیده است هر مطلبی را از مهم‌ترین و مناسب‌ترین منبع برگیرد؛ مثلاً حادثه شکوهمند «غـدیر خـم» را از کتاب حق‌الیقین حضرت علامه مجلسی(ره) نقل کرده است (ج۱، ص۵۳۶ـ۵۳۸).
این پژوهشگر توانا به خوبی از عهده مقایسه ادیان سه‌گانه برآمده است و کتاب وی اثری بدیع در این موضوع به شمار می‌رود. ابواب و فـصول کـتاب نیز بسیار منطقی، دقیق و مرتب است.
مترجم فارسیِ اثر متونی را که در آن نقل شده است، به شیوه زیر به خواننده عرضه می‌کند:
۱٫ متون مقدس از ترجمه‌های فارسی آنها گرفته شده اسـت؛
۲٫ مـتونی کـه اصل فارسی داشته‌اند، عین عـبارت آنـها نـقل شده است؛
۳٫ متونی که اصل عربی داشته‌اند، مستقیما از عربی ترجمه شده‌اند (به استثنای چند کتاب مانند احیاءالعلوم غزّالی و مقدمه ابنخلدون کـه از تـرجمه فـارسی آنها استفاده شده است)؛
۴٫ سایر متون کتاب دقـیقا از انـگلیسی ترجمه و در مواردی با چاپ‌های گوناگون تطبیق داده شده‌اند.(۱)
همچنین مترجم به لغزش‌های اندکی که در متون منقول یا عبارات پیونددهنده مـؤلف رخ داده، در پاورقـی اشـاره کرده است.
هدف مؤلف
نویسنده کتاب یهودیت، مسیحیت و اسلام قـبلاً کتابی به نام Children of Abraham: Judaism, Christianity, and Islam(فرزندان ابراهیم: یهودیت، مسیحیت و اسلام) منتشر کرده است که گزیده‌هایی از متون مقدس سه دین مـذکور را در بـاب مـوضوعات مختلف در بر دارد. کتاب یهودیت، مسیحیت و اسلام دنباله کتاب مذکور و شرح و بـسط مـطالب آن است. مؤلف هدف خود را از پدید آوردن این اثر تازه چنین بیان می‌کند:
______________________________
۱٫ مترجم فارسی مقداری از الفـاظ و نـشانه‌های احـترام به قرآن مجید و چهارده معصوم(ع) را به شکل عادی ضمن عبارات درج کرده اسـت.
تـلاش مـن در این کتاب مطرح کردن انواعی از قضایا بوده است که این سه گروهِ بسیار مـرتبط بـا هـم غالبا درباره آن می‌اندیشیده‌اند، مسائلی که بیش از هر چیز مورد علاقه آنان بوده است و بـه ویـژه موضوعاتی که رهگشای مقایسه آن سه دین با یکدیگر باشد. از این رو، متون رسمی یـا مـشهور یـا مهم را برای بیان آن مطالب برگزیده‌ام. مثلاً همه یهودیان، مسیحیان و مسلمانان درباره شریعت خدا انـدیشیده‌اند و ایـنکه چگونه باید خدا را پرستید، اقتدار و بزرگان، فرشتگان و بهشت و جهنم؛ هر گروه در فرصتی کـوشیده اسـت عـقیده خود را شرح دهد و اعضای خود را به گونه‌ای با آن سازگار کند؛ و شاید مهم‌تر از هر چـیز ایـنکه آن سه جامعه دینی در این باور استوار اشتراک داشتند که وحی خـدا بـرای آنـان محدود به کتاب محترم و محافظت‌شده‌ای که کتاب مقدس آن دین باشد، نیست.
محتویات جلد اوّل
ایـن جـلد دربـاره پیدایش و شکل‌گیری ادیان ابراهیمی و تبدیل هر یک از آنها به جامعه‌ای مجزا و مـشخص بـحث می‌کند. مؤلف سخن خود را از آفرینش جهان و نیاکان نخستین انسان‌ها آغاز می‌کند و به سرعت به سراغ عـهد خـداوند با حضرت ابراهیم(ع) می‌رود و سیر تاریخی آن عهد را در متون اصیل هر یک از آنـ سـه دین ابراهیمی پی می‌گیرد.
عهد و تاریخ قوم بـرگزیده
از اسـرائیلی تـا یهودی: بازسازی پس از تبعید
مژده‌های عیسی مسیح
مـحمد(ص) پیـامبر خدا
«مملکت کاهنان و امت مقدس»
کاهنان، شهریاران و ناظران
کلیسا و دولت / کلیسا به عـنوان دولتـ
کلمات خدا: وحی و کتاب‌های مـقدس
فـهم کتاب‌های مـقدس
کـتاب و سـنت
شریعت خدا
پیمان تازه
یک خـدا، یـک ایمان، یک امّت
پرستش خدا: معبد و کنیسه
پرستش خدا: کلیسا و مسجد
تـرک دنـیا
عروج عارفان به سوی خدا
انـدیشیدن درباره خدا
امور پایـانی
۱٫ عـهد و تاریخ قوم برگزیده
۱٫ «در ابتدا»
۲٫ سـخن قـرآن در باب آفرینش
۳٫ آدم و حوا
۴٫ حوا از دیدگاه مسیحیان
۵٫ گناه اصلی و انتقال آن
۶٫ بهشت گـمشده
۷٫ آدمـ و سقوط فرشتگان در قرآن
۸٫ فراخوانی ابـراهیم
۹٫ مـَلْکیصِدِق کـاهن اعظم سالیم
۱۰٫ مـلکیصدق در ارزیـابی مسیحی
۱۱٫ عهد و ارض موعود
۱۲٫ تـولد اسـماعیل
۱۳٫ عهد
۱۴٫ اسماعیل و اسماعیلیان
۱۵. عرب‌ها به عنوان اسماعیلیان
۱۶٫ بستن اسحاق
۱۷٫ مسیحیان به عنوان نسل ابـراهیم
۱۸٫ عـهد جدید و عهد عتیق: دیدگاه مسیحی
۱۹٫ پاسـخ ربـّانیون: عهد جـدیدی در کـار نـیست
۲۰٫ گزارش قرآن در باب عـهد
۲۱٫ ابراهیم به عنوان نخستین مسلمان
۲۲٫ خواب یعقوب
۲۳٫ یعقوب اسرائیل می‌شود
۲۴٫ نسل یعقوب
۲۵٫ موسی در مصر
۲۶٫ مـوسی و فـرعون در قرآن
۲۷. پولس خروج را تفسیر می‌کند
۲۸٫ مـعجزات کـتاب مـقدس
۲۹٫ درگـذشت مـوسی
۳۰٫ سرزمین موعود: یـادآوری و تـجدید عهد
۳۱٫ شاؤل: پادشاهی برای بنی‌اسرائیل
۳۲. «اطاعت از قربانی نیکوتر است»
۳۳. داوود، پادشاه بنی‌اسرائیل
۳۴٫ استقرار تابوت در اورشلیم
۳۵٫ تأسیس خـاندان داوود
۳۶٫ هـموار کـردن زمین بر کوه موریا
۳۷٫ سلیمان و معبد
۳۸٫ حـکمت سـلیمان
۳۹. تـجزیه خـاندان: یـهودا و اسـرائیل
۴۰. سال‌های بی‌ایمانی، بلا و انتظار
۴۱٫ اصلاحات یوشیّا
۴۲٫ «انتهایی می‌آید، انتهایی می‌آید»
۲٫از اسرائیلی تا یهودی: بازسازی پس از تبعید
۱٫ ویرانی و تبعید
۲٫ توجه قرآن به ویرانی معبد
۳٫ حیات و جلال الهی به بـنی‌اسرائیل باز می‌گردد
۴٫ بنی‌اسرائیل: پیمان تازه
۵٫ منجی بنی‌اسرائیل
۶٫ بنده بلاکش
۷٫ بازگشت
۸٫ احیای آیین خدا
۹٫ معبد دوم
۱۰٫ تجدید شریعت موسی
۱۱٫ گونه‌ای فرمان بردباری
۱۲٫ یونانی‌مآب کردن اورشلیم
۱۳٫ انطاکیه در اورشلیم
۱۴. رجاست ویرانی
۱۵٫ نوسازی مکابیان
۱۶٫ یـک‌مسلمان‌داستان‌حنّوکا رامـی‌آورد
۱۷٫ پیمان تازه در قُمران
۱۸٫ هیرودیس کبیر (۳۷ـ۴ق.م.)
۱۹٫ هیرودیس معبد را نوسازی می‌کند
۲۰٫ الحاق یهودیه به امپراتوری روم
۲۱. چشم‌انداز از پراکندگی
۲۲٫ حکمت الهی
۲۳٫ رؤیای دانیال
۲۴٫ صداهایی از یهودیان در قرن اول میلادی
۲۵. پسر انسان
۲۶٫ مذاکره ربّانیون دربـاره مـسیحا
۲۷٫ موعظه‌ربّانیون‌در باب فادیِ‌بلاکش
۲۸٫ یک مکاشفه مسیحایی مربوط به قرن هفتم
۲۹٫ اندیشه مسیحایی متأخر
۳۰٫ محاسبات یک عالم مسلمان پیرامون دوره مسیحا
۳٫ مژده‌های عیسی مـسیح
۱٫ مـژده چیست؟
۲٫ نسب‌نامه عیسی
۳٫ آبستنیِ معجزه‌آسا: یـحیی و عـیسی
۴٫ بیان قرآن
۵٫ مسئله تولد از باکره
۶٫ تولد عیسی در بیت لحم
۷٫ یحیی و تعمید عیسی
۸٫ رسالت آغاز می‌شود
۹٫ خانواده عیسی
۱۰٫ عیسای شفادهنده
۱۱٫ موعظه علنی
۱۲٫ مثل‌های ملکوت
۱۳٫ سـفارش‌های عـیسی به شاگردانش
۱۴٫ درخواست مـعجزات
۱۵٫ نـان حیات
۱۶٫ مائده آسمانی در قرآن
۱۷٫ دو برخورد با بیگانگان
۱۸٫ اعتراف پطرس به مسیحایی عیسی
۱۹٫ واپسین روزهای عیسی
۲۰٫ توطئه بر ضدّ عیسی
۲۱٫ «من در پدر هستم و پدر در من است»
۲۲٫ «به این چیزها شما را حکم می‌کنم…».
۲۳٫ «مـن بـر جهان غالب شده‌ام»
۲۴٫ دستگیری عیسی
۲۵٫ محاکمه در سَنهِدرین
۲۶٫ عیسی نزد پیلاطس
۲۷٫ تصلیب
۲۸. سخن یوسیفوس در باب عیسی
۲۹٫ سخن ربانیون در باب زندگی و مرگ عیسی
۳۰٫ گزارش قرآن در باب صلیب
۳۱٫ خاک‌سپاری
۳۲٫ رستاخیز عیسی
۳۳٫ صعود
۳۴٫ پطـرس‌عیسی‌را مـسیحامعرفی‌می‌کند
۳۵. عیسی بـرای مشرکان توضیح داده می‌شود
۳۶٫ عیسی، مسیحای بنی‌اسرائیل
۳۷٫ محاسبات یک مسلمان
۳۸٫ اندیشه یک یهودی پیرامون نقش مسیحیان در تاریخ
۳۹٫ یـوحنّا عیسی را کلمه خدا معرفی می‌کند
۴۰٫ یک مسلمان سخن یوحنّا را تفسیر مـی‌کند
۴۱٫ پولس عـیسی را صـورت خدا و پسر او معرفی می‌کند
۴۲٫ آدم دوم
۴۳٫ عیسی مسیح، خدا و انسان و واسطه میان آنها
۴۴. سخن پیامبر اسلام در باب عیسی
۴۵٫ پِنـطیکاست و نـزول روح‌القدس
۴۶٫ گزارش یک مسلمان از پِنطیکاست
۴۷٫ سَنْهِدرین رسولان را می‌آزماید
۴۸٫ «هِلّینِستیان»
۴۹٫ استیفان و پولس
۵۰٫ ایمان آوردن پولسـ
۵۱٫ انـجیل پطـرس
۵۲٫ قضیه امت‌ها
۵۳٫ یهود و امت‌ها
۵۴. رسالت پولس و اراده پنهان خدا
۵۵٫ دستگیری پولس
۵۶٫ جنگ بزرگ آغاز می‌شود
۵۷٫ آوارگانی از شهر
۴٫ مـحمد(ص) پیامبر خدا
۱٫ نسب حضرت محمد(ص) از آدم
۲٫ تولد پیامبر
۳٫ بَحیرای راهب مسیحی حضرت محمد(ص) را مـی‌شناسد
۴٫ پیشگویی کتاب‌های آسمانی دربـاره آمـدن پیامبر اسلام
۵٫ ابن‌میمون پاسخ می‌دهد
۶٫ ازدواج با خدیجه
۷٫ نوسازی کعبه
۸٫ دین ابراهیم
۹٫ بعثت حضرت محمد(ص) و نخستین وحی
۱۰٫ اندوه، شک، دلداری
۱۱٫ ایمان آوردن حضرت علی(ع)
۱۲٫ نخستین تبلیغ عمومی اسلام
۱۳٫ مخالفت قریش
۱۴٫ اوصاف پیامبر(ص)
۱۵٫ مـذاکرات ناموفق
۱۶. آزار و هجرت به حبشه
۱۷٫ اسلام آوردن شخصی معروف
۱۸٫ قطع روابط
۱۹٫ سفر شبانه حضرت محمد(ص)
۲۰٫ درگذشت خدیجه و ابوطالب (۶۱۹ م.)
۲۱٫ بیعت عقبه
۲۲٫ یک اقدام به مقاومت مسلحانه
۲۳٫ هجرت به مدینه (۶۲۲م.)
۲۴٫ پیمان مدینه
۲۵٫ مخالفت یهود
۲۶٫ یـک مـورد روی‌گردانی از یهود
۲۷٫ جنگ در کنار چاه‌های بدر
۲۸٫ قضیه بنی‌قَینُقاع
۲۹. جنگ احد
۳۰٫ اخراج بنی‌النضیر
۳۱٫ جنگ خندق (۶۲۷م.)
۳۲٫ بنی‌قریظه
۳۳٫ جریان حُدَیبیه
۳۴٫ متارکه جنگ
۳۵. خیبر و فدک
۳۶٫ عمره القضاء
۳۷٫ «حق آمد و باطل نابود شد»
۳۸. تثبیت دسـت‌آوردها
۳۹٫ مـعجزه‌ای از حضرت محمد(ص)
۴۰٫ تسلیم شدن بت‌پرستان
۴۱٫ کلاس اول اسلام
۴۲٫ حجه‌الوَداع
۴۳. بیماری و درگذشت حضرت محمد(ص) (ژوئن ۶۳۲م.)
۴۴٫ آغاز گاهشماری اسلامی
۴۵٫ حضرت محمد(ص) و اسلام در یک متن کوتاه مسیحی قدیم
۴۶٫ سخن ابن‌میمون درباره حضرت محمد (ص)
۴۷٫ ارزیـابی یـک مسلمان درباره حضرت محمد (ص)
۵٫ «مملکت کاهنان و امت مقدس»
۱٫ قداست و عهد
۲٫ عقوبت الهی نافرمانی
۳٫ قوم برگزیده
۴٫ تعجب یک مسلمان از تعبیر «فرزندان خدا»
۵٫ احیای قداست بنی‌اسرائیل پس از تبعید
۶٫ نوکیشی
۷٫ برنامه فریسیان: تـقدیس عـزلت
۸٫ سـخن عیسی در باب فریسیان
۹٫ انقطاع و تـکفیر
۱۰٫ گـناهان بـزرگ و کوچک
۱۱. اصول اساسی اعتقادات یهود
۱۲٫ اصول دین اسلام
۱۳. یهود و امت‌ها در یک جامعه
۱۴٫ شهروندان آسمان در جهان انسانی
۱۵٫ اندیشه پولس پیرامون نقش یهود در تـاریخ
۱۶٫ درخـت زیـتون کنایه از بنی‌اسرائیل
۱۷٫ کهانت قدیم و جدید
۱۸٫ «باقی‌ماندگان نجات خـواهند یـافت»
۱۹٫ جدایی مسیحیان از یهودیان
۲۰٫ مسیحیان یهودی
۲۱٫ اخراج مسیحیان از کنیسه
۲۲٫ تعمید در کلیسای قدیم
۲۳. ایمان، گناه و توبه
۲۴٫ اعتراف و کیفر گناه
۶٫ کاهنان، شـهریاران و نـاظران
۱٫ حـکومت بنی‌اسرائیل
۲٫ تأسیس کهانت
۳٫ معاش طبقه کاهنان
۴٫ طهارت کهانت
۵٫ دوره‌های کـهانت
۶٫ یک پادشاه در اسرائیل
۷٫ دادگاه‌ها و دادرسی
۸٫ نقش کاهنان
۹٫ یهودیه پس از تبعید
۱۰٫ یک کاهن اعظم قهرمان در دوره معبد دوم
۱۱٫ حـکومت حـشموناییان
۱۲. فـریسیان
۱۳٫ هیرودیس و سنهدرین
۱۴٫ سنهدرین کبیر
۱۵٫ عیسی به دوازده تن مأموریت می‌دهد
۱۶. اسقفان اورشـلیم
۱۷٫ نـخستین مشایخ مسیحیت
۱۸. تفکیک وظایف و نعمت‌ها
۱۹. سلسله مراتب روحانیت مسیحی
۲۰٫ سلسله رسولی اسقفان
۲۱٫ نصب اسقفان، کاهنان و شـمّاسان
۲۲٫ سـامان دادن بـه سلسله مراتب کلیسایی
۲۳. سلسله‌مراتب اسقفی
۲۴٫ «بزرگ‌ترین کلیسا»: قضیه برتری رم
۲۵. سنت و اقـتدار
۲۶. لئو اسـقف رم
۲۷٫ اسـقف رم پیشوای مطلق یا در رتبه نخست میان همگنان
۲۸٫ برتری رم
۲۹٫ مسکو، رم سوم
۷٫ کلیسا و دولت / کلیسا به عـنوان دولت
۱٫ خـدا و قـیصر
۲٫ آخرین آزار بزرگ
۳٫ منشور بردباری (۳۱۱م.)
۴٫ مسیحی شدن قسطنطین (۳۱۲م.)
۵٫ مسیحیت به عنوان کلیسای دولتی امپراتوری روم
۶٫ دولت روم و کـلیسای کـاتولیک در قرن چهارم
۷٫ دولت روم و یهودیان
۸٫ شهر خدا و شهر انسان
۹٫ «دو قدرت وجود دارد»
۱۰٫ دیدگاه امپراتور
۱۱٫ کلیدهای مـلکوت
۱۲٫ دو شـمشیر
۱۳٫ شـقاق بزرگ
۱۴٫ خلافت
۱۵٫ پس از ابوبکر
۱۶٫ خلیفه و امام
۱۷٫ احادیث پیامبر درباره خلافت
۱۸٫ حاکم، منتخب مردم یا مـنصوب از طـرف خدا؟
۱۹٫ حضرت علی(ع) امام اول
۲۰٫ غدیر خم
۲۱٫ «عامه»و «خاصه» در امت اسلامی
۲۲. وجهه حقوقی خلیفه سـنی
۲۳. جـانشینی نـزد شیعیان
۲۴٫ انتظار امام غایب
۲۵٫ «دوازده امامی» و «هفت امامی» میان شیعیان
۲۶٫ قدرت‌های خلیفه‌ـ امام
۲۷٫ تفویض قدرت پادشـاهی: سـلطنت
۲۸٫ قدرت‌های دینی خلیفه
۲۹٫ قاضی اسلامی
۳۰. محتسب
محتویات جلد دوم
این جلد به مـعارف ادیـان ابـراهیمی می‌پردازد و در باب کتاب و سنت و شریعت به تفصیل سخن می‌گوید.
۱٫ کلمات خدا: وحی و کتاب‌های مقدس
۱٫ کـتاب مـقدس تـألیف کیست؟
۲٫ صدای خدا روی کوه سینا
۳٫ الهام انبیا
۴٫ موسی تورات را می‌نویسد
۵٫ آیا کـتب انـبیا تورات هستند؟
۶٫ انبیای پیش از موسی و آثارشان
۷٫ داوود و مزامیر
۸٫ نوشتن پیشگویی‌های ارمیا
۹٫ توقف پیشگویی در بنی‌اسرائیل پس از تبعید
۱۰. ترجمه سبعینیه
۱۱. تـرجمه سـبعینیه به‌عنوان مکمل وحی
۱۲٫ کتاب مقدس و پارسایی (حدود سال ۱۳۲ق.م.)
۱۳٫ سخن یوسیفوس پیرامون فـهرست‌کتاب‌های‌مقدس (حـدود سال۸۵م.)
۱۴٫ کتاب‌های رسمی و حرمت
۱۵٫ وضعیت کتاب‌هایی کـه نـزد مـسیحیان مقدس است
۱۶٫ عزرا کتاب‌های مقدس را بازنویسی مـی‌کند
۱۷٫ یـک افزودگی مسیحی به یک اثر یهودی
۱۸. گواهی قدیمی در باب اناجیل
۱۹٫ فهرست عهد جـدید
۲۰٫ تـنها چهار انجیل باید وجود داشـته بـاشد
۲۱٫ وجود تـاریخی انـاجیل
۲۲٫ آیـا «رساله به عبرانیان» نوشته پولس است؟
۲۳٫ فهرست عـهد جـدید در قرن چهارم
۲۴٫ اپوکریفای‌راست‌کیش‌و بدعت‌آمیز
۲۵٫ ویرایش کتاب‌های مقدس مسیحی
۲۶٫ ترجمه لاتینی «ولگاتا»ی کـتاب مـقدس
۲۷٫ تحریف کتاب مقدس به دست یـهودیان و مسیحیان: یک نقد اسـلامی
۲۸٫ بـیانی در باب نبوت در اسلام
۲۹٫ اصل الهـی قـرآن
۳۰٫ عروج حضرت محمد(ص) به آسمان
۳۱٫ شب قدر
۳۲٫ کتاب آسمانی
۳۳٫ قرآن: مخلوق یا غـیرمخلوق
۳۴٫ «سـوره‌ای مانند آن بیاورید»
۳۵٫ قدیم‌ترین سوره
۳۶٫ قـلب قـرآن: «آیـه الکرسی»
۳۷٫ «آیات شـیطانی»
۳۸٫ وحـی و نسخه آن
۳۹٫ ویرایش قرآن بـه دسـت عثمان
۴۰٫ چه‌کسی‌سوره‌هارا کنارهم‌گذاشت؟
۴۱٫ هفت «قرائت» قرآن
۴۲٫ خرابی‌های متن؟ دیدگاهی شیعی
۴۳٫ دلائل نبوت
۴۴٫ حضرت محمد(ص) خاتم پیامبران
۴۵٫ حـضرت مـحمد(ص) میان پیامبران
۴۶٫ پیامبرـ پادشاه در مدینه فـاضله
۴۷٫ نـبی به عـنوان قـانونگذار
۴۸٫ سـخن ابن‌سینا در باب پیامبری حـضرت محمد(ص)
۴۹٫ سخن ابن‌میمون پیرامون نبوت
۵۰٫ موسی یگانه انبیا
۵۱٫ سخن حضرت محمد(ص) پیرامون موسی و تورات
۵۲٫ سـخنی در بـاب الهام قرآن
۲٫ فهم کتاب‌های مقدس
۱٫ «در ابـتدا»: تـفسیر کـبیر
۲٫ سـخن قـبالا در باب تورات، جـسم و جـان
۳٫ «عمل آفرینش»
۴٫ سخن رَمبان در باب پیدایش
۵٫ یک داستان اسلامی در باب آفرینش
۶٫ هدف الهی از آفرینش
۷٫ بالش یـعقوب و نـردبان یـعقوب و ران یعقوب
۸٫ شیوه میدراشیم
۹٫ تفاسیر فقهی
۱۰٫ هفت قـاعده تـفسیری
۱۱٫ تـعارض مـیان تـفاسیر فـقهی و وعظی
۱۲٫ کتاب‌های مقدس خودشان را تفسیر می‌کنند
۱۳٫ «برای دانستن تورات هفت طریقه وجود دارد»
۱۴٫ انسانوارگی در کتاب‌های مقدس
۱۵٫ تأویل ارض موعود
۱۶٫ لذت‌های فردوس
۱۷٫ تفسیر عددی
۱۸٫ حقیقت و مجاز در کتاب مقدس
۱۹٫ برخورداری دانـشمندان از فیض اندک
۲۰٫ خلایقی با طبع‌های کُند و خوکرده با محسوسات
۲۱٫ ابراهیم و ساره به عنوان ماده و صورت
۲۲٫ گذشته بر آینده پرتو می‌افکند
۲۳. تفسیر اخلاقی
۲۴٫ سخن آگوستین در باب تفسیر مسیحی کتاب مقدس
۲۵. سـخن اوریـجن در باب معنای سه‌بعدی کتاب مقدس
۲۶٫ «دادن پیچ و تاب یونانی به قصه‌های بیگانه»
۲۷. یک تأمل مسیحی پیرامون مزامیر
۲۸٫ دست‌کم گرفتن تورات
۲۹٫ فهم جسمانی و روحانی شریعت موسی
۳۰٫ سخن عیسی در باب امثال و مـعانی آنـها
۳۱٫ مثالی از حضرت محمد(ص)
۳۲. شیوه تعلیم رسولان
۳۳٫ تعلیم مسیحیان در باب خواندن کتاب مقدس
۳۴٫ تفسیر کاتولیکی کتاب مقدس
۳۵. مسلمان چگونه قرآن را می‌فهمد
۳۶٫ مفسران مسلمان عـلوم خـود را از کجا می‌گرفتند؟
۳۷. محکم و متشابه در قرآن
۳۸٫ مـعانی ظـاهری و باطنی قرآن
۳۹٫ سخن غزّالی پیرامون علوم شرعی
۴۰. حقیقت و مجاز
۴۱٫ تأویل راهی برای رفع تناقضات ظاهری
۳٫ کتاب و سنت
۱٫ «شما چند تورات دارید؟»
۲٫ چیزی‌که موسی‌در سینا دریـافت کـرد
۳٫ شریعت غیرمکتوب، مشخصه قـوم اسـرائیل
۴٫ نقل شریعت شفاهی
۵٫ فریسیان و سنت شفاهی
۶٫ بحث عیسی و فریسیان در باب شریعت شفاهی
۷٫ تاریخچه‌ای از سنت
۸٫ میشنا
۹٫ تلمود
۱۰. محافظت از تورات
۱۱٫ حکم اکثریت ربانیون بر حکم خدا مقدم است
۱۲٫ تدوین شریعت شفاهی
۱۳. بـحث در بـاب شریعت شفاهی
۱۴٫ اختلاف‌یهودیان‌درباب‌سنت‌شفاهی
۱۵٫ سخن سعدیا پیرامون کتاب مقدس و سنت
۱۶. پاسخ قارئون به سعدیا درباره شریعت شفاهی
۱۷٫ سنت مکتوب و شفاهی در کلیسا
۱۸٫ سنت رسولی معیاری برای حقیقت
۱۹٫ سخن‌جاحظ‌درباره مفیدبودن سنت
۲۰٫ کتاب، سـنت و شـریعت در اسلام
۲۱. الهـامی بودن سنت نبوی
۲۲٫ انتقال سنت پیامبر
۲۳. سنت غرض‌آلود و فرقه‌ای
۲۴٫ نقد حدیث
۲۵. درجات احادیث
۲۶٫ اصحاب پیامبر
۲۷٫ احادیث مـتعارض
۲۸٫ مجموعه‌های رسمی
۲۹٫ یک مجموعه حدیثی کوچک: «اربعین» نَوَوی
۴٫ شریعت خدا
۱٫ مـوسی تـورات را دریـافت می‌کند
۲٫ «عهد در این سخنان است»
۳٫ موسی بر کوه سینا: تحریر قرآن
۴٫ موسی بهترین قانونگذار و قانونش بهترین قـانون بـود
۵٫ دستورهای شریعت و فرمان بزرگ
۶٫ تنها یک شریعت بوده و خواهد بود
۷٫ شریعت پس از مـوسی
۸٫ شـریعت چـگونه اجرا می‌شد
۹٫ تدوین شریعت تورات
۱۰٫ دو دسته شریعت:عقلانی و وحیانی
۱۱٫ نظر ابن‌میمون و آکویناس پیرامون غایت شـریعت
۱۲٫ تمثیل به ختنه
۱۳. قواعدی بدون دلیل
۱۴. ترفندهای الهی شریعت
۱۵٫ جرائم‌و مجازات‌های آنها در تـورات
۱۶٫ جرائم و مجازات‌های آنها در قـرآن
۱۷٫ سـخن قرآن پیرامون عدم تعهد یهودیان به شریعت
۱۸٫ عدم تعهد مسلمانان و مسیحیان به تورات
۱۹. سخن ابن‌میمون در باب فرزندان جعلی ابراهیم
۲۰٫ رعایت سبت
۲۱٫ سبت و هدف انسانی‌شریعت موسی
۲۲٫ سخن ابن‌میمون در باب سبت
۲۳٫ کوه‌هایی کـه به مویی آویخته شده‌اند: احکام سبت
۲۴٫ سخن عیسی پیرامون سبت
۲۵٫ دروازه‌ای‌در حصارشریعت:عِروب
۲۶٫ شریعت تغذیه
۲۷٫ از تورات تا تفصیل شریعت
۲۸٫ عیسی و شریعت تغذیه
۲۹٫ پاک و ناپاک در وجدان مسیحی
۳۰. سخن قرآن و پیامبر در باب شریعت تـغذیه
۳۱٫ «لیـکن من به شما می‌گویم»
۳۲٫ قرارداد یا آیین: قضیه طلاق
۳۳٫ طلاق در شریعت اسلام
۵٫ پیمان تازه
۱٫ سخن عیسی‌پیرامون عمل به‌شریعت
۲٫ سخن پولس پیرامون تورات، گناه و کفاره
۳٫ سخن ربانیون پیرامون عادل شمرده شـدن از طـریق شریعت
۴٫ «احکام هرگز نسخ نخواهند شد»
۵٫ سخن آگوستین درباره تمثیل و واقعیت در شریعت
۶٫ شریعت ترس و شریعت محبت
۷٫ مسیحیان درچه زمانی ازعمل به‌احکام تورات معاف شدند؟
۸٫ اخلاق عهدعتیق در دوران‌عهدجدید
۹٫ کاهنان و گناه
۱۰٫ پیـرامون طـبیعت گناه
۱۱٫ مجازات‌ها و آیین‌های توبه
۱۲٫ قوانین و قوانین شرع
۱۳٫ استنباط دستورهای خدا نزد مسلمانان
۱۴. پیرامون اجماع
۱۵٫ اجتهاد در فقه
۱۶٫ علم فقه و تکالیف فقهی
۱۷٫ واجب کفایی
۱۸٫ تکامل فقه اسلامی
۱۹٫ مذاهب رسمی
۲۰٫ پایان دورهـ پدران
۲۱٫ نـسخ در شـریعت اسلامی
۲۲٫ قضیه‌زنی که‌در حال‌زنا دسـتگیرشد
۲۳٫ نـمونه‌ای از نـسخ: سنگسار کردن در کتاب و سنت
۲۴٫ خلافیات
۲۵٫ استدلال فقهی در باب حرمت شراب
۲۶. روزه ماه رمضان
۲۷٫ زن حائض
۲۸٫ یک ارزیابی مسیحی در باب شریعت اسـلام
۶٫ یـک خـدا، یک ایمان، یک امّت
۱٫ وحدت و بدعت
۲٫ قانون ایـمان
۳٫ قـسطنطین شورای کلیسای جامع را تشکیل می‌دهد
۴٫ یک بیان مسیحی باورها: اعتقادنامه
۵٫ شورا چگونه پیگیری می‌شد
۶٫ طرد از کلیسای جامع
۷٫ کلیسای جـامع
۸٫ جـنگ مـقدس بر ضدّ بدعت
۹٫ یهودیان و کلیسا در قرون وسطی
۱۰٫ «تنها یک کـلیسای مقدس جامع و رسولی وجود دارد»
۱۱٫ اهل کتاب
۱۲٫ خطاهای یهودیان
۱۳٫ هشدار به یهودیان به وسیله انبیای خودشان
۱۴٫ تحریف کتاب مـقدس بـه دسـت یهودیان
۱۵. خطای مسیحیان
۱۶٫ مقایسه میان یهودیان و مسیحیان
۱۷٫ امت اسلامی
۱۸. قرآن عـربی
۱۹٫ اصـول پنجگانه اسلام
۲۰٫ اسلام «جامع»: التزام به سنت
۲۱٫ یک دیدگاه شیعی در باب امت
۲۲. هشدار پیامبر درباره بـدعت
۲۳٫ ایـمان بـاطل و کفر
۲۴٫ تکفیر و اعدام مرتدان
۲۵. «وی جبرئیل بود. آمده بود دینتان را به شـما بـیاموزد»
۲۶٫ اخـلاق در اسلام
۲۷٫ ایمان و عمل صالح در اسلام
۲۸٫ زکات و صدقه
۲۹٫ اسلام رزمنده: جنگ در ماه حرام
۳۰٫ اصل شـشم: جـنگ در راه خـدا
۳۱٫ تعالیم پیامبر در باب جنگ مقدس
۳۲٫ جنگ عادلانه و آدم‌کشی
۳۳٫ در دین اکراهی نیست
۳۴٫ اهل کتاب: جـنگ و جـزیه
۳۵٫ راهنمای رفتار مسیحی زیر سایه اسلام
۳۶. قانون مسیحی لباس برای سایر اهل کـتاب
مـحتویات جـلد سوم
موضوع اصلی این جلد عرفان ادیان ابراهیمی است، ولی در فصل اوّل و دوم آن پیرامون عبادات و مناسک ادیـان ابـراهیمی بحث شده و در فصل ششم آن مطالبی پیرامون آخرت‌شناسی (eschatology) آن ادیان آمده است.
۱٫ پرستش خدا: مـعبد و کـنیسه
۱٫ آیـینی که از سینا مقرر شد
۲٫ خیمه اجتماع
۳٫ مذبح‌ها
۴٫ قربانی‌ها
۵٫ معبد سلیمان
۶٫ آیین پرستش در معبد
۷٫ مزامیر عـبادی
۸٫ قـربانی سلامتی روزانه
۹٫ جشن‌های زیارتی
۱۰٫ روش هشانا
۱۱٫ یوم کیپّور
۱۲٫ بز بلاگردان
۱۳٫ دستور فصح
۱۴٫ تـأویل فـصح
۱۵٫ نـگهداری معبد
۱۶٫ امور مالی معبد پس از تبعید
۱۷٫ قربانی امت‌ها
۱۸٫ تغییر موضع در برابر قربانی
۱۹٫ معبد هیرودیس
۲۰٫ مـَقدس
۲۱٫ جـامعه قـُمران به عنوان معبد خدا
۲۲٫ «رحمت‌را پسندکردم و نه‌قربانی را»
۲۳. ماهیت اعمال آیینی به عـقیده یـهودا هلوی
۲۴. سخن ابن‌میمون و آکویناس در باب دعا و قربانی
۲۵٫ آیین عبادی کنیسه
۲۶٫ شِمَع («بشنو!»)
۲۷٫ نماز (تفیلا)
۲۸٫ دوره قرائت کـتاب مـقدس در کنیسه
۲۹٫ سِدِرِ فصح عیسی
۳۰٫ سخن پولس در باب مواد عشای ربانی
۳۱٫ عیسی کاهن اعـظم جـدید
۳۲٫ فهم مسیحی: قربانی جدید، معبد جدید
۳۳٫ «قـبیله بـرگزیده و کـهانت ملوکانه»
۳۴. معبد مسیحی جدید
۳۵٫ بت‌ها و تمثال‌ها
۳۶٫ تـمثال‌های مـسیحیان
۳۷. شمایل‌شکنی مسیحیان
۳۸٫ اسلام و تمثال تراشیده
۲٫ پرستش خدا: کلیسا و مسجد
۱٫ پرستش نزد نخستین مـسیحیان
۲٫ چـگونگی پرستش مسیحیان: توضیح برای امـت‌ها
۳٫ مـراسم سبت نـزد مـسیحیان
۴٫ دو آیـین عشای ربانی
۵٫ مراسم پرستش کلمه خـدا
۶٫ پنـطیکاست در اورشلیم
۷٫ یک نمازنامه شرقی عشای ربانی
۸٫ مقایسه عبادت
۹٫ «و چون عبادت کنید..».
۱۰٫ یـادآوری نـام خدا
۱۱. سماع
۱۲٫ آیین‌های مقدس
۱۳٫ یک یـادگار مقدس
۱۴٫ آیین مسیحی شـهیدان
۱۵. نـماز در اسلام
۱۶٫ احادیث نبوی در باب نـماز
۱۷٫ واجـب شدن اذان برای نماز
۱۸. علو نماز
۱۹٫ سخن یک فیلسوف مسلمان درباره «فواید» نماز و مـناسک
۲۰٫ نـماز جمعه
۲۱. دو عید دینی
۲۲٫ یک روز مـقدس اسـلامی: دهـم محرم
۲۳٫ آدم در مکه
۲۴. ابـراهیم پایـه‌گذار مناسک مکه
۲۵٫ حج اسـلامی
۲۶٫ حـجه الوداع حضرت محمد(ص)
۲۷٫ آثار وثنیت و شبهه‌های مسلمانان
۲۸٫ تعویض، تبدیل و تصعید
۳٫ ترک دنیا
۱٫ سخن یهودا هـَلِوی در بـاب ریاضت یهودی
۲٫ رهبانیت یهودی
۳٫ راهبان قـُمران
۴٫ پیـروی از مسیح
۵٫ تـجرد در انـاجیل و نـوشته‌های پولس
۶٫ تجرد روحانیون
۷٫ تجرد اصـیل در کلیسای قدیم
۸٫ یک انسان مقدس مسیحی
۹٫ آنتونی به صحرا می‌رود
۱۰٫ حجره‌هایی در بیابان
۱۱٫ پیرقه‌آبوت به شـیوه مـسیحی
۱۲٫ حالات نفس
۱۳٫ سِنوبیان
۱۴٫ سخن بازیل در بـاب بـرتری حـیات جـمعی
۱۵٫ راهـبان و کلیسای بزرگ
۱۶٫ صـومعه‌نشینی بـه غرب می‌رسد
۱۷٫ سخن بِنِدیکْت پیرامون حیات رهبانی
۱۸٫ نردبان کمال
۱۹٫ راهبانی در حال دعا
۲۰٫ روح فرانسیسکن
۲۱٫ این جهان و جـهان دیـگر: مـوعظه اسلامی
۲۲٫ سنت عام در زهد
۲۳٫ ریشه‌های تاریخی تـصوف
۲۴٫ تـحول و تـأیید
۲۵٫ ابـن‌خلدون تـجربه صـوفیان را تحلیل می‌کند
۲۶٫ نگاهی سریع به سنت صوفیان
۲۷. دو زندگینامه خودنوشت صوفیان
۲۸٫ «رهبانیتی در اسلام نیست»
۲۹٫ راهبان و صوفیان
۳۰. جوامع صوفیان
۳۱٫ آیین‌نامه‌ها و منشورهای خانقاه‌ها
۳۲. زندگی در خانقاه‌های جهان اسلام
۴٫ عروج عارفان بـه سوی خدا
۱٫ «مستدعی آنکه جلال خود را به من بنمایی»
۲٫ رؤیاهای عرش
۳٫ سفرهای آسمانی
۴٫ «عمل مِرکبه»
۵٫ غنوصی‌گری یهودی: هیکل‌های خدا
۶٫ نام‌های الهی
۷٫ معراج شهودی
۸٫ درک مستقیم خدا
۹٫ تورات قبالیست‌ها و تورات ربانیون
۱۰. تـغییر هـیئت عیسی
۱۱٫ نبوت، جذبه و بدعت
۱۲٫ از ریاضت‌کشی تا عرفان
۱۳٫ دعا و تأمل
۱۴٫ اوریجن: افلاطونیِ مسیحی در جست‌وجوی خدا
۱۵٫ ورود موسی به تاریکی
۱۶٫ الهیات سلبی دیونیسیوس آریوپاغی
۱۷٫ تجربه خدا، شرق و غرب
۱۸٫ عشق ازدواجی و عشق‌های دیـگر
۱۹٫ نـور معنوی
۲۰. عیسی، عشای ربانی و تغییر هیئت
۲۱. چراغ در چراغدان
۲۲. راه عرفان چیست؟
۲۳٫ سخن جنید درباره توحید خدا و یکی شدن با خدا
۲۴٫ فنای ذات
۲۵٫ اتحاد با خـدا یـکی‌شدن با خدا نیست
۲۶٫ «خواست واجـد از واحـد این است که واحد فقط از آنِ او باشد».
۲۷٫ «انا الحقّ»
۲۸٫ شطحیّات
۲۹٫ چهره در آینه
۳۰٫ جیلی و انسان کامل
۳۱. ابنخلدون: تحول سنت صوفیان
۳۲٫ صوفیان و شیعیان
۵٫ اندیشیدن درباره خـدا
۱٫ تـولد فلسفه
۲٫ سخن سعدیا در بـاب عـقل و وحی
۳٫ پیرامون مفید بودن وحی
۴٫ پیرامون لزوم وحی
۵٫ موسای فیلسوف
۶٫ انبیا فیلسوف نیز هستند
۷٫ سخن فیلو در باب حدود الهیات نظری
۸٫ سخن پولس درباره حکمت جهان و حکمت خدا
۹٫ مسیح و سقراط
۱۰٫ پدران کلیسا درباره نـقش فـلسفه یونانی بحث می‌کنند
۱۱٫ غارت کردن مصریان
۱۲٫ ایمان و معرفت
۱۳٫ «نمی‌دانیم که او چه هست، ولی می‌دانیم که او چه نیست»
۱۴٫ پدر و پسر: برخی پیشنهادهای مقدماتی
۱۵٫ یک بحث الهیاتی قدیم در حلقه‌های مسیحی
۱۶٫ تثلیث الهی
۱۷٫ اثبات تـثلیث از کـتاب مقدس
۱۸٫ یـک رد یهودی
۱۹٫ و یک رد اسلامی
۲۰٫ فیلسوف و ربانی
۲۱٫ الهیات نزد یهودیان، مسیحیان و مسلمانان
۲۲٫ سخن ابنخلدون پیرامون ریشه‌های الهیات در اسلام
۲۳٫ ورود فـلسفه به علم کلام
۲۴٫ نقش محدود علم کلام
۲۵٫ الهیات برای پارسایی مـانند عـروض بـرای شعر است
۲۶٫ یک موضع بنیادگرایانه: «بلکفه» در مقابل علم کلام
۲۷٫ سخن اشعری درباره اتهام بدعت
۲۸٫ نقص کُشنده الهـیات مـقدس
۲۹٫ الهیات عقل‌گرا
۳۰٫ سخن فارابی درباره مشیت خدا
۳۱٫ سخن غزّالی در باب الهیات و اعتقادات اسـلامی
۳۲٫ حـقیقت فـلسفه
۳۳٫ علم اخلاق‌عقلانی و اخلاق وحیانی
۳۴٫ ابن‌رشد می‌گوید: فقهْ آموزشِ فلسفه را واجب می‌داند
۳۵٫ تحریم یونانیان
۳۶٫ عرفان عـارف و علم متأله
۳۷٫ نقض ابن‌عربی بر ابن‌رشد
۶٫ امور پایانی
۱٫ تاریکی زیرین
۲٫ رستاخیز
۳٫ سخن صـدوقیان، فریسیان، ربانیون و دیگران دربـاره آخـرت
۴٫ جهنم
۵٫ یک دوزخ اخلاقی
۶٫ رؤیای اخروی عهد جدید
۷٫ ترسیم نقشه هاویه
۸٫ مذاکره ربانیون در باب جهنم
۹٫ باغ آسمانی
۱۰٫ علامت زمان‌ها
۱۱٫ «کسی آن ساعت را نمی‌داند»: بازگشت مسیح
۱۲٫ یک مکاشفه مسیحی
۱۳. دومین بازگشت: سنت اسلامی
۱۴٫ «مـردی از خاندان من»
۱۵٫ معاد جسمانی
۱۶٫ تجدید آفرینش
۱۷٫ پادشاهی هزارساله
۱۸٫ پولس در آسمان سوم
۱۹٫ گزارش فرشته از زندگی واپسین
۲۰٫ هاویه و جهنم
۲۱. هموار کردن دوزخ
۲۲٫ آغوش ابراهیم
۲۳٫ مجازات برای تطهیر
۲۴٫ مَطْهَر
۲۵٫ موعظه واپسین داوری خدا
۲۶٫ تعریف آخرت
۲۷٫ عذاب‌های قـبر
۲۸٫ نـمایش معاد جسمانی
۲۹. اعتراض به معاد جسمانی
۳۰. ژاژخایی فلاسفه
۳۱٫ پایانی برای دوزخ؟
۳۲٫ رؤیت خدا
