بررسی برخی ادلۀ روایی احمد بصری؛ یمانی دروغین
نویسندگان: مهدی یوسفیان . محمد شهبازیان
چکیده
هدف این نوشتار، بررسی برخی ادلۀ روایی یکی از مدعیان نیابت، با عنوان احمد بن اسماعیل بصری است. این فرد خود را فرزند با واسطۀ امام مهدی(عج)، رسول و زمینه‌ساز ظهور معرفی کرده و مدعی است پس از آن حضرت به حکومت و خلافت خواهد رسید.
وی کوشیده است با بهره‌گیری از روایات معصومین(ع) ادعای خود را اثبات کند. همچنین مریدان این شخص ادعا دارند تمام بیانات و ادلۀ او برگرفته از علم الهی وی بوده و امکان نقد هیچ‌یک از آن‌ها وجود ندارد. اما پس از بررسی ادلۀ مطرح شده، درمی‌یابیم که این فرد با تمسک به روایات غیرمستند، بهره‌گیری از منابع غیرعلمی، تقطیع روایات و تحریف معنا و دلالت آن‌ها، قصد فریب مخاطبان خود را داشته است. نو بودن این جریان در ایران و احساس نیاز به تحلیلی علمی و برگرفته از منابع مورد اعتماد این گروه، موجب شد پس از معرفی این فرد و روش تبلیغاتی او، به نقد برخی از ادلۀ روایی‌اش بپردازیم.
روش این نوشتار، توصیفی _ تحلیلی است و آن‌چه به دست آمده، نسبت‌های دروغ این فرد به ائمه(ع) و سوء استفاده از نداشتن سواد حدیثی طرفدارانش است. همچنین تلاش شده با بررسی برخی از ادلۀ مورد ادعا و با توجه به این‌که وصی و جانشین امام مهدی(عج)باید از علم و عصمت برخوردار باشد، بطلان ادعای او اثبات شود.مقدمه
مهدویت، بزرگ‌ترین جریان معنوی _ معرفتی به شمار می‌رود و دقت در بررسی مباحث آن
_ همانند دیگر موضوعات تخصصی _ امری متعلق به اهل فن و عالمان این عرصه است.
اندیشه مهدویت در عرصه‌های مختلف زندگی جوامع اسلامی، به‌ویژه شیعیان، رونقی بسیار داشته و پیروانی ازجان‌گذشته گرد خود فراهم آورده است. بد‌اندیشان، امویان و عباسیان زمانه، به درستی درک کرده‌اند که کمترین پیامد باور به این موضوع، احیای تفکر اسلامی، رشد فرهنگ شیعی و ظلم‌ستیزی است که این سبک از زندگی و بینش، هرگز با بنیان‌ها و دنیای آنان سازگاری ندارد. از این‌رو، همیشه بر آن بوده‌اند تا با آن‌که نمی‌توانند این فرهنگ را از بین ببرند، اما به صورت مستقیم یا از طریق مزدوران خود، آن را تحریف کرده و از پویایی آن جلوگیری نمایند.
متأسفانه نادانی برخی از دوستداران و پیروان این الهیات ناب اسلامی، سبب ریخته شدن آب در آسیاب دشمنان و سهل شدن کار آنان می‌گردد.
از این‌رو ارائۀ عالمانۀ فرهنگ انتظار و مهدویت ضرورتی عینی می‌یابد تا این جریان را از آسیب‌های ناشی از حرکت‌های جاهلانه و سوء‌استفاده‌های شیادان حفظ کرده و همچون همیشه این فرهنگ اصیل اسلامی، الهام‌بخش همۀ آزادی‌خواهان جهان باشد و به جای سرخوردگی، امیدافزایی را در جامعۀ منتظران به ارمغان آورد.
به یقین اگر در جامعه‌ای علم، رشد یافته و تبیین صحیح و منطقی از دین صورت پذیرد و پس از بیان اصول و معیار‌های عالمانه، فرهنگ پرسش‌گری در میان مردم رواج یابد، کمتر شاهد مکر و حیلۀ مدعیان دروغین و سوء‌استفاده‌کنندگان از اندیشۀ مهدویت خواهیم بود.
از سوی دیگر، عالمان دینی و متخصصان در امر مهدویت وظیفه دارند علاوه بر تلاش در گسترش فرهنگ اصیل مهدوی، به انحرافات پاسخ داده و در غبار فتنه‌ها، حق را بر مردم نمایان سازند (کلینی، ۱۴۰۷: ج۸، ۵۵) و مردم نیز در امور دینی و معارف الهی موظف به پیروی از متخصصان این امر _ که علمای شیعه هستند _ شده‌اند (طبرسی، ۱۴۰۳: ج۲، ۴۵۸).
در این نوشتار بر آنیم که _ به یاری خدای متعال _ گوشه‌ای از انحرافات یکی از مدعیان نیابت امام مهدی(عج)، یعنی احمد بصری را بررسی کنیم. البته به دلیل نوظهور بودن این جریان در ایران و نبود آگاهی دقیق از منابع و ادعاهای این گروه، شاهد برخی نقد‌های اشتباه در این‌باره بوده‌ایم که وسیله‌ای برای تخریب منتقدان را در اختیار طرفداران احمد بصری قرار داده است. از این‌رو نخست، نگاهی مختصر اما جامع و علمی به این فرد و جریان حامیانش می‌اندازیم.
نسب و مختصری از زندگی‌نامۀ احمد بصری
احمد بن اسماعیل، در شهر بصره در جنوب عراق به دنیا آمد. او سه دهۀ نخستین زندگى خود را در همان شهر سپری کرد و تحصیلاتش را تا گرفتن لیسانس و مدرک مهندسی معمارى ادامه داد.
وی مدعی است در اواخر سال ۱۹۹۹ و در سن ۲۹ سالگی، به امر امام مهدى(عج)به نجف هجرت کرد و پنداشت که روش تدریس در حوزه علمیه داراى خلل بزرگى است؛ زیرا در حوزه علمیه، به جای توجه و تمرکز بر ثقلین _ یعنی قرآن کریم و سخنان رسول خدا(ص) و معصومین(ع) _ به تدریس و آموزش منطق، فلسفه، اصول فقه، علم کلام (عقاید)، فقه (احکام شرعی) و زبان عربى می‌پرداختند.
او دربارۀ علنی کردن دعوتش چنین ادعا می‌کند:
دو روز آخر از ماه رمضان از سال ۱۴۲۴ق امام مهدی(عج)به من امر فرمود که خطابم را متوجه اهل زمین کنم و هر فرقه را با توجه به ویژگی‌هایش بر حسب اوامر امام(عج)مورد خطاب قرار دهم و در روز سوم شوال (مطابق ۱۷ آذر ۱۳۸۱) امام مهدی(عج)به من امر فرمود که انقلاب بر علیه ظالمان را علنی کنم و به بررسی راهکارها بپردازم و کارهای لازم را به سرعت انجام دهم. (برای مطالعۀ بیشتر، نک: واحد تحقیقات… ، بی‌تا _ الف: ۳۶؛ زیادی، ۱۴۳۲: ۱۳۱؛ بصری، ۱۴۳۱: ج۱-۳، ۱۷۳)
مریدانش او را با عنوان احمد الحسن نام‌گذاری کرده‌اند و علت به کار بردن نام «الحسن» برای او، استناد به این روایت است:
وَ یُسَمِّیهِ بِاسْمِ جَدِّهِ رَسُولِ اللَّهِ(ص) وَ یُکَنِّیهِ، وَ یَنْسُبُهُ إِلَى أَبِیهِ الْحَسَنِ الْحَادِیَ عَشَرَ إِلَى الْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیٍّ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَیْهِمْ أَجْمَعِینَ. (خصیبی، ۱۴۱۹: ۳۹۷)
در استدلال به این روایت می‌گویند که در عباراتش اشاره شده او منسوب به امام حسن عسکری(ع)است و از طریق ایشان به امام حسین(ع)متصل می‌شود (بصری، بی‌تا: ۶۰). در ادامه به نقد این روایت خواهیم پرداخت.
آن‌ها شجره‌نامه‌ای خودساخته ارائه داده و نسب او را چنین بیان می‌کنند: «احمد، فرزند اسماعیل، فرزند صالح، فرزند حسین، فرزند سلمان، فرزند محمد (مراد امام زمان(عج)است)، فرزند حسن العسکرى، فرزند على، فرزند محمد، فرزند على، فرزند موسى، فرزند جعفر، فرزند محمد، فرزند على السجاد، فرزند حسین، فرزند على بن ابى‌طالب(ع).»
این نسب‌نامه ساختگی در حالی است که بنابر نظر شیروان الوائلی _ وزیر امنیت دولت
عراق _ و گروهی از طوایف بصره، او از طایفه «همبوش» _ یکی از طوایف «البوسویلم» _ است و این طایفه از سادات محسوب نمی‌شود (وب‌سایت روزنامه الشرق الاوسط، گزارش جاسم داخل: «التیار المهدوی، یقسم العراقیین بین رافض لطروحاته ومتفهم لها»).
برخورد علما با وی و واکنش احمد بصری
پس از این‌که این فرد ادعای خود را در عراق علنی کرد و با کمک گروهی از پیروانش جزوات و کتاب‌هایی منتشر نمود، برای گرفتن بیعت از مراجع تقلید و علمای عراق اقدام کرد. علما و بزرگان حوزه پس از بررسی ادعاهای این فرد، مخالفت خود را با این جریان اعلام نموده و کتاب‌های متعددی در بیان انحرافات و رد ادعای او منتشر کردند. از این‌رو، احمدحسن به تخریب چهره آنان همت گماشت و حتی عالمی بزرگ مانند آیت‌الله سیستانی _ که زعامت شیعیان را به عهده دارد و با تدبیر و در نظر گرفتن مصالح امت اسلام و تشیع، به اداره اوضاع آشفته و پر از آشوب شیعیان عراق مشغول است _ را عالم امریکایی معرفی کرد.
وی همان روشی را در تخریب حوزه‌های علمیه شیعیه و علمای آن به کار گرفته که وهابیت سرلوحه فعالیت‌های ضدشیعی خود قرار داده است و عجیب این‌که اعتنا نکردن بزرگان به خود را دلیل بر حقانیت ادعاهایش می‌داند.
فعالیت پیروان
پیروان این فرد خود را «انصار امام مهدی(عج)» می‌نامند و فعالیتشان را با استفاده از فضای مجازی و اینترنت، ساخت برنامه‌های تبلیغاتی مانند مستند «ظهور کرده» ، چاپ کتاب و جزوات توسط انتشارات وابسته به جریان احمدحسن با نام «اصدارات الامام المهدی»، تبلیغ چهره به چهره در محافل عمومی اعم از مدارس، خیابان و دانشگاه‌ها، شرکت در نمایشگاه‌های کتاب فرانکفورت و بغداد در سال ۲۰۱۲، تأسیس رادیو ، چاپ ماه‌نامه صراط مستقیم و هفته‌نامه منجی (به صورت الکترونیکی) انجام می‌دهند.
برخی از ادعاهای این فرد
۱٫ او خود را با چهار واسطه، فرزند حضرت مهدی(عج)معرفی می‌کند.
۲٫ خود را یمانی دانسته که وظیفه زمینه‌سازی ظهور را بر عهده دارد.
۳٫ معتقد است پس از وفات امام زمان(عج)به عنوان امام و خلیفه حکومت را به
دست می‌گیرد.
۴٫ خود را دارای عصمت، علم و میراث اهل‌بیت(ع) می‌داند (واحد تحقیقات… ، بی‌تا _ الف: ۳۰).
۵٫ معتقد است همان فردی است که به جای عیسی به صلیب کشیده شده و همراه با انبیای گذشته بوده است (بصری، ۲۰۱۰الف: ج۱-۴، ۲۹۹).
۶٫ اعتقاد دارد دو فرد با عنوان «دابه الارض» وجود دارد که بنابر روایات، یکی از آن‌ها علی(ع)است و در زمان رجعت می‌آید و دیگری خود اوست که در آخرالزمان و پیش از حضرت علی(ع)رجعت خواهد کرد (همو: ۲۳۵).
۷٫ خود را یکی از ۳۱۳ یار حضرت مهدی(عج)می‌داند.
۸٫ خود را صاحب بیرق رسول خدا(ص) می‌داند و دلیلش این است که بر روی پرچمش نوشته شده است «البیعه لله»! (واحد تحقیقات… ، بی‌تا _ الف: ۲۵).
۹٫ علم اصول، فلسفه، منطق، رجال و سندشناسی را بدعت می‌داند (همو: ۳۷).
۱۰٫ تقلید از مراجع را جایز نمی‌داند و خود را تنها پاسخ‌گو معرفی کرده است (بصری، ۲۰۱۰الف: ج۱، ۱۰۱).
۱۱٫ در میان مراجع تنها به امام خمینی و شهید سید محمد صدر _ صاحب موسوعه امام مهدی(ع)_ احترام می‌گذارد که البته این مطلب با توجه به دیگر عقاید او، برای مریدانش نیز حل نشده است (بصری، ۱۴۳۱: ج۱-۳، ۴۸،۷۶، ۳۱۵).
۱۲٫ خواب و استخاره را از جمله ادله اثبات خود بیان می‌کند و خواب را کوتاه‌ترین راه اثبات خود می‌داند (همو: ۹).
۱۳٫ امر رجعت بعد از تمام شدن حکومت ۱۲ امام (مهدیین) _ که جانشین حضرت مهدی(عج)بوده‌اند و اولین آنان احمد بصری است _ رخ خواهد داد.
۱۴٫ همۀ کتاب‌های نوشته شده در انتشارات انصار الامام المهدی و سایت رسمی انصار، مورد تأیید احمد بصری است و آن‌ها را ملاک دعوت خود می‌داند (بصری، ۲۰۱۰ب: ۲۹؛ همو، ۲۰۱۰ج: ۲۵؛ همو، ۱۴۳۱: ج۴-۶، ۵۲۷ و ۵۸۳).
نقد و بررسی ادلۀ احمدحسن و پیروانش
تا کنون کتاب‌ها و سخنرانی‌های متعددی در نقد این جریان صورت گرفته است که بهترین نمونۀ آن، کتاب دعوه احمد الحسن بین الحق و الباطل است. گفتنی است در تحلیل ادعاهای
این فرد می‌توان به بررسی ترتیبی پرداخت؛ بدین‌گونه که همۀ ادلۀ آنان را نقد کنیم، یا این‌که به نقد قسمتی از این ادله بپردازیم. در این نوشتار به چند دلیل گزینۀ دوم را برگزیده‌ایم؛
از جمله این‌که سخن گزافه گفتن مشکل نیست و این روش در میان همۀ مدعیان مرسوم
بوده است که به اصطلاح از طریق ارائه رطب و یابس و یا آسمان ریسمان بافتن، ادعاهای
خود را اثبات نمایند. در این شرایط لازم است نقاد، تدبیر امر را به دست گرفته و در دام
آن‌ها گرفتار نشود، وگرنه باید همۀ عمر خود را برای تحلیل ادلۀ مدعیان متعدد صرف
کند. همچنین برخی از مباحث ارائه شده از سوی احمد بصری، توسط علما تحلیل شده و پاسخ‌های متعددی در اختیار محققان قرار دارد که ما را از بحث مجدد بی‌نیاز می‌کند؛ مباحثی مانند شرعی بودن یا نبودن خمس دادن به فقها در دوران غیبت، درستی یا نادرستی بررسی اسناد روایات و بهره‌گیری از علم رجال، دینی یا غیردینی بودن مباحث منطق و فلسفه، مباحث رجعت و… .
نکته‌ای که باید دربارۀ موضوع‌های مذکور بدان توجه شود، این است که وارد کردن اشکال همیشه راحت است، اما در پاسخ به این پرسش‌ها باید به بیان مقدمات و مبانی‌ای پرداخت که از حوصله این نوشتار و خوانندگان به دور است. از این‌رو خوانندۀ گرامی را به کتب و مقالاتی که به این موضوع پرداخته‌اند ارجاع می‌دهیم (برای مثال، نک: ترابی، ۱۳۸۷: ۳۵؛ حسینی قزوینی، ۱۴۳۰: ج۱، ۳۷۱ و ج۲، ۵۸۰).
دیگر دلیل به‌کارگیری روش دوم، این است که وی مدعی است معصوم بوده و دارای علم رسول خدا(ص) است و تمام ادلۀ او صحیح بوده و امکان رد کردن آن‌ها وجود ندارد. ما نیز از این زاویه که اگر تعدادی از دلایل او را رد کنیم و دروغ‌گو بودن او را اثبات نماییم، توانسته‌ایم ریشۀ ادعاهای او را از بین ببریم، به نقد برخی از ادله‌اش بسنده می‌کنیم.
در بررسی ادعاهای این فرد، به سه محور استفاده از روایات غیرمعتبر و جعلی، تقطیع روایات و تحریف معنا و مراد روایت، اشاره خواهیم کرد و برای هر قسمت نمونه‌هایی را از میان مصداق‌های متعدد ذکر خواهیم کرد.
۱٫ استفاده از روایات غیرمعتبر و جعلی
یکی از مشکلات در حوزۀ مباحث مهدویت، ساخته شدن روایاتی برای منافع فرقه‌ای و نیز پدیدار شدن روایت‌های تازه یافت در منابع متأخر است. توسط برخی نویسندگان، روایت‌هایی مطرح شده که نه‌تنها دلیلی بر پذیرش آن‌ها وجود ندارد، بلکه شواهدی دربارۀ اعتبار نداشتنشان موجود است. مدعیان دروغین از این مطلب استفاده کرده و در مسیر پیشبرد اهداف خود، این دسته از نشانه‌ها را پررنگ نموده‌اند. برای مثال، برای گسترش هرچه بیشتر ادعای مهدویتِ عبیدالله المهدی در آفریقا، داعیان اسماعیلیه بر اساس بعضی روایاتِ منسوب به اهل‌بیت(ع) که «ظهور مهدی از مغرب خواهد بود»، روایاتی جعل کرده و پیش‌بینی می‌کردند ظهور، در سال غلبۀ فاطمیان بر آفریقا خواهد بود. آنان از امام هادی(ع)روایتی نقل می‌کردند که فرموده است: «با گذشت ۴۲ سال، بلا و گرفتاری‌ای که گرفتار آن هستید، رفع خواهد شد.»
مبلغان اسماعیلی برای جلب اقوام بربر و بادیه‌نشین به مهدویت، احادیثی جعل کردند که بر اساس آن‌ها، مهدی موعود از بین اقوام شیعه‌نشین ظهور خواهد کرد. بیشتر این احادیث، ظهور مهدی را از نواحی دوردست کشورها و کناره‌های سرزمین‌های آباد مانند «زاب» در آفریقا و «سوس» در مغرب تعیین می‌کرد (عرفان، ۱۳۸۸: ۱۴۵؛ همچنین نک: جعفریان، ۱۳۹۱: ۳۰ و ۳۹).
احمد بصری نیز از قافله دیگر مدعیان جا نمانده و در دعوت خود، به برخی روایت‌های نشانه ظهور استناد کرده است که هیچ جایگاه علمی ندارند. از جمله روایت‌های مورد اشارۀ او عبارتند از:
الف) روایت رسول خدا(ص) دربارۀ ملک فهد
عن مسند احمد عن النبی(ص): یحکم الحجاز رجل اسمـه علی اسم حیوان إذا رأیته حسبت فی عینه الحول من البعید و إذا اقتربت منه لا تری فی عینه شیئاً، یخلفه له أخ اسمـه عبد الله، ویل لشیعتنا منه _ أعادها ثلاثاً _ بشرونی بموته أبشرکم بظهور الحجه؛ (طباطبایی حسنی، ۱۴۲۹: ۱۳۷)
در مسند احمد بن حنبل آمده است که رسول خدا(ص) فرمود: مردی که اسمش، اسم حیوان است بر حجاز (عربستان) حکومت می‌کند. اگر از دور به او نگاه کنی، درچشمش انحراف (چپی) می‌بینی، ولی اگر به او نزدیک شوی در چشمش مشکلی نمی‌بینی. جانشین یا خلیفه‌اش برادرش به نام عبدالله خواهد بود. وای بر شیعه ما از دست او! _ پس این جمله را سه‌بار تکرار کرد _ بشارت مرگش را به من بدهید، شما را به ظهور حجت بشارت می‌دهم.
در توضیح این ادعا آمده است:
فهد به معنای یوزپلنگ است و فهد در سال ۲۰۰۵ مُرد و حکومت حجاز به برادرش عبدالله رسید. طبق معمول نظام‌های پادشاهی، حکومت از پدر به پسر می‌رسد، ولی در نظام حکومت آل سعود در عربستان، این یک استثناست و حکومت از برادر به برادر می‌رسد و پیامبر اکرم با این توضیحات، مصداق را دقیقاً روشن فرموده‌اند. تصاویر انحراف چشمان فهد از دور و عدم انحراف چشمان او از نزدیک نیز در وب‌سایت انصار موجود است. (واحد تحقیقات… ، بی‌تا _ الف: ۱۱)
همچنین می‌گویند:
ان‌شاءالله با این علامات از آیات و احادیث اهل‌بیت(ع)، برای همه مشخص شده باشد که ما در عصر ظهور هستیم.پس قطعاً بایستی امام مهدی(عج)و یا وصی و رسول ایشان و یا امر ایشان ظهور کرده باشند. (زیادی، ۱۴۳۲: ۱۸؛ واحد تحقیقات… ، بی‌تا _ ب: ۱۶)
شیخ حیدر زیادی صریح‌تر از متن فوق اشاره می‌کند که با توجه به این روایت، نشانه ظهور احمد بصری تحقق یافته و ظهور امام مهدی(عج)در حال تحقق است (زیادی، ۱۴۳۲: ۱۷).
منبع روایت: بنابر نقل منابع تبلیغاتی طرفداران احمد، اولین منبع این روایت، کتاب مائتان و خمسون علامه حتی ظهور الامام المهدی(ع)اثر محمدعلی طباطبایی حسنی است. با مراجعه به کتاب مسند احمد بن حنبل و سایر متون روایی شیعه و سنی، درمی‌یابیم که این روایت وجود خارجی ندارد و تا کنون کسی آن را ذکر نکرده است. جالب این‌که نویسندۀ کتاب مائتان و خمسون علامه، خود نیز این روایت را در هیچ منبع حدیثی ندیده است و در استناد آن به مسند احمد و رسول خدا(ص) چنین می‌گوید:
هذ الخبر نقله إلیّ أحد الفضلاء المطلعین؛ (طباطبایی حسنی، ۱۴۲۹: ۱۳۷)
این خبر را یکی از فضلای مطلع !!! برای من نقل کرده است.
عجیب است احمد بصری _ که ادعای علم امامت دارد _ نفهمیده که این روایت در مسند احمد و هیچ منبع روایی معتبر دیگری وجود ندارد و به نوعی دروغ بستن به رسول خدا(ص) به شمار می‌رود.
این کتاب نه‌تنها از منابع دست اول و معتبر نیست، بلکه در آن مواردی وجود دارد که بر عدم دقت علمی نویسندۀ آن دلالت دارد؛ مواردی مانند توجه به تطبیق‌گرایی _ که اگر چه به صورت احتمالی بیان می‌کند، اما در این زمینه افراط دارد _ از قبیل تطبیق لفظ «جهجاه» به محمدرضا پهلوی با این توجیه که این عبارت برگردان شاهنشاه است! (همو: ۱۲۱)، بیان احتمالی زمان ظهور (همو: ۲۰۵)، استفاده از سخنانی با عنوان روایت _ که در منابع روایی مشابه نداشته و در هیچ منبع روایی پیش از دوران مشروطه نیز وجود ندارد (خبرآنلاین، رسول جعفریان: «بازار گرم تطبیق علایم ظهور در مشروطه») _ همچون به کار بردن عبارت «طهران» و بیان ویژگی زنان تهرانی در روایتی منسوب به امام صادق(ع)(همو: ۱۶۴)، استفاده از منابع غیرمعتبر در مباحث مهدویت مانند نوائب الدهور، بیان الائمه سید مهدی نجفی، عقاید الامامیه سید ابراهیم زنجانی و… (نک: عاملی، ۱۴۲۴).
نویسندۀ کتاب معتقد است نیازی به بررسی و جدا کردن روایات معتبر از غیرمعتبر درمباحث مهدوی وجود ندارد (طباطبایی حسنی، ۱۴۲۹: ۱۰). او با همین نگاه به سخنانی عجیب به نام اهل‌بیت(ع) اشاره می‌کند و در پایان کتابش با توجه به خوابی که مادرش دیده است، خود را از یاران امام زمان(عج)می‌داند و معتقد است در حیات او ظهور اتفاق خواهد افتاد (همو: ۲۰۲).
محتوای روایت: این روایت هیچ دلیلی بر مدعای احمد بصری نیست و تنها به صورت کلی به ظهور حجت اشاره می‌کند و مشخص نیست انصار و مریدان احمد (نک: حطاب، ۲۰۰۹: ۳۴)، با چه استدلالی عبارت «حجه» را به او تطبیق می‌دهند. از طرف دیگر، باید مراد از مرگ خلیفه، مرگ ملک عبدالله باشد نه ملک فهد؛ زیرا مطابق با قوانین ادبی باید ضمیر را به نزدیک‌ترین مرجع آن بازگرداند، و نزدیک‌ترین مرجع برای ضمیر، نام عبدالله بوده و اگر بخواهیم به روایتی مشابه نیز اشاره کنیم، شیخ طوسی مرگ حاکمی به نام عبدالله را از نشانه‌های ظهور دانسته است، نه فردی به نام فهد.
با این سخن باید به احمد بصری متذکر شد که پیش از موعد آمده است و بر فرض پذیرش روایت منسوب به رسول خدا(ص)، باید صبر کند تا ملک عبدالله از دنیا برود.
ب) روایت خلع حاکم مصر
عن علی(ع): … صاحب مصر علامه العلامات و آیته عجب لها إمارات، قلبه حسن و رأسه محمد و یغیر أسم الجد، إن خرج من الحکم فاعلم ان المهدی سیطرق أبوابکم، فقبل أن یقرعها طیروا الیه فی قباب السحاب (الطائرات) أو أئتوه زحفاً و حبواً على الثلج؛ (داود، بی‌تا _ الف: ۴۱۲)
از علی(ع)نقل شده است: صاحب مصر علامت علامت‌هاست و نشانه او آن است که دارای امارت (حکومت) است. قلب او حسن است و سر او محمد و نام جدش را تغییر می‌دهد. اگر بیرون رفت بدانید که مهدی درهای شما را خواهد کوبید. پس پیش از آن‌که درهایتان را بکوبد به سوی او ولو بر روی ابرها پرواز کنید یا سینه‌خیز بر روی برف (یخ) بشتابید.
بنابر ادعای این گروه، مراد از پادشاه مصر، »«محمد حسنی سید المبارک» است که ابتدای نام او محمد، وسط آن حسن و با حذف نام جد خود یعنی سید، به صورت «محمد حسنی مبارک» خوانده شده و اکنون از حکومت خلع گردیده، در نتیجه مهدی باید درب خانه شما را زده باشد، که آن هم احمد بصری است (واحد تحقیقات… ، بی‌تا _ الف: ۱۱).
منبع روایت: سایت‌های رسمی احمد و منابع تبلیغاتی او، آدرس این سخن را کتاب ماذا قال علی(ع)عن آخر الزمان تألیف سید علی عاشور، دانسته‌اند، در حالی که اولین منبع این سخن، کتاب المفاجأه بشراک یا قدس تألیف محمد عیسی داود است. نقطۀ اشتراک هردو کتاب در این است که هیچ‌یک از منابع معتبر و مصادر اولیۀ نقل حدیث نیستند و با توجه به این‌که این افراد خود نیز از معاصران بوده و امیر المؤمنین(ع)را درک نکرده‌اند، باید از منبعی معتبر آدرس دهند که چنین اتفاقی نیز رخ نداده است.
نویسنده کتاب المفاجاه یکی از روزنامه‌نگاران و اساتید دانشگاه مصر است که ادعا دارد نزد برخی از اولیای خدا علوم غریبه را آموزش دیده است. این فرد سنی بوده و نسب خود را به امام حسن مجتبی(ع)می‌رساند. وی اعتقاد دارد مقداری از علوم اهل‌بیت(ع) به‌ویژه علومی موجود از علم جفر حضرت علی(ع)در اختیار پدر، عمو و خود اوست (همو: ۵۷). او علم جفر را علم اعداد دانسته و با تدوین کتاب‌هایی و ادعای آموزش در این‌باره، سخنانی را به حضرت علی(ع)نسبت می‌دهد که تا کنون هیچ‌یک از علمای شیعه و اهل‌سنت بدان اشاره نکرده‌اند. در کتاب او تصریح امام علی(ع)به نام کشورهای امریکا، اسرائیل، نپال، تبت، کره شمالی و جنوبی، اروپا، سنگاپور و… و حتی بیان نام انورسادات، اختلافات در مصر وجریان صلح کمپ دیوید را می‌بینیم (نک: همو: ۴۱۲، ۴۳۸، ۴۳۹، ۴۷۲) و در اصل، هر آن‌چه را که در پیرامون ما اتفاق افتاده است را در قالب روایتی از علی(ع)بیان می‌کند! اگرچه این فرد ادعا دارد که علوم نابی را در اختیار دارد، اما تولد حضرت مهدی(عج)را در مدینه _ نه سامراء _ دانسته و مطابق با عقاید اهل‌سنت، آن حضرت را از نسل امام حسن مجتبی(ع)می‌داند. نکتۀ درخور تأمل این‌که در بخشی از کتابش پس از بحث دربارۀ مرگ فردی با نام عبدالله در آخرالزمان _ که در روایت پیشین بدان اشاره شد _ محبت شدید خود به ملک عبدالله پادشاه عربستان را کتمان نمی‌کند و می‌کوشد او را به عنوان انسانی شجاع، ضدامریکایی و متدین معرفی کند (همو: ۳۹۳).
همچنین بسیار عجیب است با این‌که این فرد چنین اطلاعاتی را برای خود دانسته، اما خلیفۀ اول و دوم و همچنین معاویه را از اولیای خدا و خواص معرفی می‌کند (همو: ۷۸ و ۸۴) و در کتابی دیگر _ که دربارۀ امام مهدی(عج)نگاشته است _ قذافی را یکی از زمینه‌سازان ظهور معرفی می‌کند (داود، بی‌تا _ ب: ۱۳۶و ۱۳۸).
اگرچه نویسندۀ مذکور ادعا دارد مقداری از علم جفر ائمه(ع) در اختیار اوست و مطالب خود را در کتابی جداگانه با عنوان الجفر، أسرار الهاء فی الجفر به چاپ رسانده است، اما باید توجه داشت که یقیناً ادعای این فرد اشتباه است و علم جفر ذکر شده در احادیث اهل‌بیت(ع) از منابع اختصاصی علوم ائمه(ع) به شمار می‌رود و در اختیار هیچ‌کس دیگری قرار نمی‌گیرد (نک: صفار، ۱۴۰۴: ج۱، ۱۵۱؛ کلینی، ۱۴۰۷: ج۱، ۲۳۸). آن‌چه امروزه به عنوان علم جفر آموزش داده می‌شود، با علم جفر موجود نزد امامان معصوم(ع) متفاوت است و نمی‌توان با توجه به علوم غریبه‌ای که در اختیار برخی از اولیای خدا و حتی برخی از شیادان قرار دارد، آن‌چه را به دست آورده‌ایم به ائمه(ع) نسبت دهیم و به عنوان روایت نقل کنیم؛ چراکه این امر نیز مصداق دروغ بستن به اهل‌بیت(ع) است.
نکتۀ دیگر دربارۀ روش کاری محمد عیسی داود، این است که به نسخ خطی‌ای اشاره دارد که گویا تنها در دسترس اوست و گزارش‌هایی را از آن‌ها عنوان می‌کند که ساختگی بودنشان مخفی نیست. یکی از محققان معاصر، شگرد برخی از شیادان را چنین توضیح می‌دهد:
استناد به آثار مخطوط غیررسمی و ناشناخته؛ از قدیم‌الایام رسم بر این بوده است که در این زمینه (ادعاهای ظهور)، به آثار مخطوطی استناد می‌شده که در دسترس عموم قرار نداشته است. برای مثال، گفته می‌شود فلان مطلب را در نسخه‌ای در خانۀ فلان شخص دیده است، اما اکنون نمی‌داند د راختیار کیست؛ یا در نسخه‌ای کهنه آن را دیده است که در خانۀ فلان شیخ در فلان شهر دوردست بوده است. در این زمینه آثاری که به عنوان جفر و جامعه شناخته شده، گاه منسوب به علی(ع)یا منسوب به امام صادق(ع)است، نقش مهمی را بر عهده دارد. غالب این متون برای دیگران شناخته شده نیست؛ به علاوه نسخه‌های فراوان و متعدد و متفاوتی که بیشتر مربوط به علم اعداد و حروف و شامل جدول‌های عجیب و غر یب نجومی و غیره است، در دست است که هیچ‌گونه نسبت و استناد آنان به قرون اولیه اسلامی هم ثابت نیست، چه رسد به معصومین(ع). (جعفریان، ۱۳۹۱: ۴۰)
محتوای روایت: برخلاف نظر طرفداران احمد، مراد نویسندۀ کتاب المفاجاه از عبارت «إن خرج»، سقوط و خلع نیست تا با سقوط دولت حسنی مبارک منتظر ظهور مهدی(عج)باشیم، بلکه این فرد اعتقاد داشته که صاحب مصر و محمد حسنی مبارک برای زمینه‌سازی ظهور، خروج و قیام کرده و از زمینه‌سازان ظهور مهدی(عج)به شمار می‌رود و مراد از «إن خرج»، جنبش حسنی مبارک در راستای ظهور است. او مدعی است فرد زمینه‌ساز ظهور، نام جد خود را تغییر می‌دهد و صاحب و حاکم مصر است. همچنین در کتابی دیگر از این نویسنده، حسنی مبارک به عنوان «شیر مصر» معرفی شده و نام او را به صورت رمزی «محمد ح» ذکر می‌کند.
افزون بر مطالب گذشته، دلیلی وجود ندارد که مراد از مهدی در روایت یاد شده، احمد بصری باشد.
۲٫ تقطیع روایات
گاهی فردی برای اثبات ادعای خود به قسمتی از یک روایت اشاره می‌کند که در صورت بیان آن به صورت کامل و تمام، دلیلی بر ادعای آن‌ها نیست. از این‌رو تقطیع و برش زدن روایات، از نمونه شگردهای مدعیان دروغین بوده و با این عمل راهی برای ادعای خود جست‌وجو می‌کنند.
احمد بصری نیز برای اهداف خود از این شیوه استفاده نموده و برخی از ادلۀ دعوت خود را با این ترفند بیان می‌کند.
الف) احمد از بصره
أن الصادق(ع)سمـی أصحاب القائم(ع)لأبی بصیر فیما بعد فقال(ع): … ومن البصره أحمد؛ (آل سید حیدر کاظمی، بی‌تا: ۲۱۹)
امام صادق(ع)در معرفی یاران حضرت مهدی(عج)فرمود: … در بصره احمد است.
از جمله روایاتی که برای اثبات نام احمد در روایات ادعا می‌شود، روایت فوق است. آن‌ها مدعی‌اند که اهل‌بیت(ع) به نام احمد تصریح کرده‌اند و این از مصادیق بیان امامت یک امام توسط امام پیش از خود است (بصری، ۱۴۳۱: ج۱، ۶۵).
منبع اصلی این روایت کتاب دلائل الامامه است و اگرچه در انتساب آن به محمد بن جریر طبری _ از علمای هم‌عصر شیخ طوسی _ تردید وجود دارد (نک: صفری فروشانی، ۱۳۸۴: ۲۲۳؛ انصاری، ۱۳۷۳: ۱۳۸)، اما قدمت این کتاب به قرن پنجم هجری می‌رسد و از منابع متقدم به شمار می‌رود (نک: تهرانی، ۱۴۰۳: ج۸، ۲۴۲). در همۀ منابع متأخر نیز این روایت را از دلائل الامامه نقل کرده‌اند؛ از جمله کتاب بشاره الاسلام که احمد بصری نشانی روایت را از این منبع ذکر می‌کند.
با مراجعه به متن اصلی روایت، به تقطیع شدن آن توسط احمد بصری پی می‌بریم. عبارت کامل چنین است:
وَ مِنَ الْبَصْرَهِ: عَبْدُ الرَّحْمَنِ بْنُ الْأَعْطَفِ بْنِ سَعْدٍ، وَ أَحْمَدُ بْنُ مُلَیْحٍ، وَ حَمَّادُ بْنُ جَابِرٍ. (طبری، ۱۴۱۳: ۵۷۵)
به تصریح روایت، فردی با نام احمد از بصره، فرزند ملیح است نه فرزند اسماعیل؛ و این روایت نه‌تنها تصریحی بر نام احمد بن اسماعیل بصری ندارد، بلکه دلیلی برای رد ادعای او نیز به شمار می‌رود.
ب) اولین یار مهدی(ع)از بصره (برای مطالعۀ بیشتر، نک: آیتی، ۱۳۹۲: ۵ – ۴۹)
عن علی(ع): … ألا و ان أولهم من البصره؛ (آل سید حیدر کاظمی، بی‌تا: ۲۲۱)
امیر المؤمنین(ع)[در خطبه‌ای] فرمود: اولین یاران مهدی از بصره هستند.
در این روایت تصریح شده است که اولین یاران مهدی(عج)از بصره هستند و چون احمد بن اسماعیل نیز اهل آن دیار است، بر او تطبیق می‌دهند (بصری، ۱۴۳۱: ج۱، ۶۵).
نخستین منبعی که پیش از بشاره الاسلام این روایت را با متن ذکر شده نقل کرده، کتاب الزام الناصب است (حائری یزدی، ۱۴۲۲: ج۲، ۱۶۶). این کتاب، روایت را با عنوان «خطبه البیان» و از علی(ع)نقل می‌کند (برای بررسی سند و اقوال علما دربارۀ اعتبار نداشتن این خطبه، نک: شهبازیان، ۱۳۸۹: ۲۸). هر دو منبع، نام افرادی را که به عنوان یار مهدی(عج)در بصره ذکر شده، علی و محارب آورده‌اند که نه‌تنها دلالتی بر نام احمد ندارد، بلکه دروغ‌گویی او را بیش از پیش بر ما آشکار می‌کند.
الا و ان اولهم من البصره، و آخرهم من الابدال، فأما الذین من البصره فعلی و محارب؛ (آل سید حیدر کاظمی، بی‌تا: ۲۱۱)
بدانید اولین آنان از بصره و آخرینشان از ابدال هستند. پس آنان که از بصره‌اند [نامشان] علی و محارب است.
ج) پیش‌گویی سطیح کاهن
فقال سطیح : … فعندها یظهر ابن المهدی؛ (آل سید حیدر کاظمی، بی‌تا: ۱۸۷)
سطیح کاهن می‌گوید: در آخرالزمان فرزند مهدی ظهور خواهد کرد.
بنابر این روایت، آنان ادعا دارند با توجه به این‌که احمد فرزند حضرت مهدی(عج)است، این سخن به ظهور او اشاره دارد (عقیلی، ۱۴۲۵: ۱۵).
نخست باید متذکر شد که این سخن از یک کاهن نقل شده و اعتبار سخن معصوم(ع)را ندارد و حتی به فرض این‌که درست نقل شده باشد، باز هم بر ادعای احمد دلالت نمی‌کند. اما نکتۀ مهم‌تر، تقطیع دوبارۀ خبری دیگری است که نشان از راهزنی علمی این گروه دارد.
کهن‌ترین منبعی که قسمتی از عبارت‌های این خبر را ذکر کرده است، کتاب الملاحم ابن‌منادی (۳۳۶ق) _ از محدثان اهل‌سنت _ است (ابن‌منادی، ۱۴۱۸: ۵۱، البته عبارت مذکور در این کتاب ذکر نشده است). در میان عالمان شیعی نیز اولین منبع نقل این خبر، کتاب مشارق انوار الیقین اثر حافظ رجب برسی (۸۱۳ق) بوده و تمام منابع متأخر دیگر مانند بحار الانوار از این کتاب نقل می‌کنند (برسی، ۱۴۲۲: ۲۰۰).
پس از مراجعه به کتاب مشارق انوار الیقین و مصدر نقل بشاره الاسلام _ که بحار الانوار است _ درمی‌یابیم که در بشاره الاسلام اشتباه چاپی رخ داده و عبارتی از قلم افتاده است. متن درست خبر چنین است:
فعندها یظهر ابن النبی المهدی؛ (همو؛ مجلسی، ۱۴۰۳: ج۵۱، ۱۶۳)
در آخرالزمان فرزند رسول خدا(ص)، یعنی حضرت مهدی(عج)ظهور خواهد کرد.
این همان اعتقاد همۀ مسلمانان جهان است که روزی حضرت مهدی(عج)_ که از نسل رسول خدا(ص) است _ ظهور خواهد کرد.
برخی از مبلغان این گروه، ادعا می‌کنند شاید در نسخه‌ای خطی عبارت «ابن المهدی» باشد و در نسخۀ موجود نزد صاحب کتاب بشاره الاسلام نیز عبارت «ابن المهدی» بوده است. (دیراوی، ۲۰۱۲: ۴۴) این گروه، نه‌تنها دلیلی بر این مدعا ذکر نمی‌کنند و نسخه‌ای که چنین عبارتی داشته باشد در اختیار ندارند، بلکه با توجه به این‌که عبارت بشاره الاسلام از بحار الانوار بوده و در تمامی نسخ بحار الانوار و مشارق انوار الیقین، «ابن النبی المهدی» آمده است، تردیدی در اشتباه این گروه باقی نمی‌ماند. اگرچه ممکن است برخی الفاظ نقل شده در بحار الانوار و مشارق انوار الیقین با یکدیگر تفاوت داشته باشند، اما از قضا در این عبارت، هیچ نسخه‌ای با نسخۀ دیگر تعارض و تفاوت ندارد.
۳٫ تحریف معنا و مقصود روایت
احمد و یارانش برای اثبات ادعای خود، به تغییر معنا در روایات روی آورده و اخباری که به آن‌ها ارتباط ندارد و دربارۀ حضرت مهدی(عج)نقل شده است را به خود نسبت می‌دهند. در اینجا به تعدادی از برداشت‌های نادرست این گروه اشاره می‌کنیم:
الف) نام مخفی و نام آشکار
قَالَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ(ع)وَ هُوَ عَلَى الْمِنْبَرِ: یَخْرُجُ رَجُلٌ مِنْ وُلْدِی فِی آخِرِ الزَّمَانِ أَبْیَضُ اللَّوْنِ مُشْرَبٌ بِالْحُمْرَهِ مُبْدَحُ الْبَطْنِ عَرِیضُ الْفَخِذَیْنِ عَظِیمٌ مُشَاشُ الْمَنْکِبَیْنِ بِظَهْرِهِ شَامَتَانِ شَامَهٌ عَلَى لَوْنِ جِلْدِهِ وَ شَامَهٌ عَلَى شِبْهِ شَامَهِ النَّبِیِّ(ص) لَهُ اسْمَـانِ اسْمٌ یَخْفَى وَ اسْمٌ یَعْلُنُ فَأَمَّا الَّذِی یَخْفَى فَأَحْمَدُ وَ أَمَّا الَّذِی یَعْلُنُ فَمُحَمَّدٌ؛ (صدوق، ۱۳۹۵: ج۲، ۶۵۳)
امیر المؤمنین(ع)بر فراز منبر فرمودند: از فرزندان من در آخر الزّمان فرزندى ظهور کند که رنگش سفید متمایل به سرخى و سینهاش فراخ و ران‌هایش سطبر و شانههایش قوى است و در پشتش دو خال است؛ یکى به رنگ پوستش و دیگرى مشابه خال پیامبر(ص) و دو نام دارد؛ یکى نهان و دیگرى آشکار. امّا نام نهان احمد و نام آشکار محمّد است.
آنان بر این باورند که مراد از عبارت «اسم» در اینجا «شخصیت» است و نمی‌توان آن را حمل بر معنای حقیقی «اسم» که نام افراد است کرد. از این‌رو مدعی هستند که در روایت، به شخصیت مخفی و گمنام احمد در برابر شخصیت آشکار و شناخته شدۀ حضرت مهدی(عج)اشاره شده است (نک: بصری، ۲۰۱۰الف: ج۱-۴، ۲۲۹).
بسیار عجیب است که این افراد در تعیین مصداق برای صفات ذکر شده در ابتدای روایت تصریح می‌کنند این ویژگی‌ها به امام مهدی(عج)اختصاص دارد و علی(ع)در مقام بیان ویژگی‌های جسمانی حضرت مهدی(عج)بوده است، اما بدون دلیل، ادامۀ روایت را اشاره به دو فرد می‌دانند (نک: زیادی، ۱۴۳۲: ۵۸).
اشتباه این گروه در استدلال به روایت بر کسی پوشیده نیست، و استدلال آنان جز ناآگاهی از فقه‌الحدیث و درک متن دلیلی ندارد.
همان‌گونه که در ابتدای روایت بیان شده است، امام علی(ع)همۀ این ویژگی‌ها و عبارت نام آشکار و مخفی را برای یک فرد ذکر نموده، نه دو نفر؛ و از عبارت‌هایی مفرد مانند «یخرج رجل»، «له»، «رأیته» و «یده» استفاده کرده است. به یقین امام علی(ع)دو اسم را برای یک فرد بیان کرده است و مراد آن حضرت در این روایت، امام مهدی(عج)است. همچنین ممکن نیست که علی(ع)ویژگی‌های یک نفر را بیان کند و در مورد یک فرد سخن بگوید، اما در مقام تطبیق، انتهای کلام را بی‌دلیل به دونفر نسبت دهد.
مراد از اسم مخفی نیز این است که عموماً مردم حضرت مهدی(عج)را با نام «محمد» می‌شناسند و کمتر از نام «احمد» استفاده می‌کنند و عبارت «یخفی» به نام کم‌استعمال و غیرمعروف تعبیر می‌شود.
احمد و مبلغان وی با تمسک به توجیهی عجیب، از معنای حقیقی «اسم» که همان «نام» است پرهیز کرده و به معنای مجازی آن، یعنی «شخصیت» روی می‌آورند. یکی از آنان می‌گوید:
بطبیعه الحال المتبادر من الاسم هو الاول، أی اللفظ الذی یوضع علامه علی الشخص، لا الشخص نفسه. … فلو کان المراد اللفظ فهو قد ذکره فی نفس الروایه و فی نفس الموضع بقوله «فأحمد»، إذن لابد أن یکون المراد خفاء شخص القائم علی الناس. (دوایری، ۲۰۱۲: ۱۴۷)
او معتقد است که اگر مراد از «اسم» در روایت «نام» بود، چرا آن را عنوان کرده‌اند؟ پس مراد شخصیت مخفی است.
در عبارت‌های گذشته توضیح دادیم که با توجه به عبارت‌های به کار رفته به صورت مفرد و برای یک فرد، امکان ندارد مراد حضرت علی(ع)دو نفر باشد و به هر صورت، روایت بر یک نفر دلالت دارد و ویژگی‌های یک فرد را مطرح کرده است و به هیچ ترفندی نمی‌توان مراد از ضمیر مفرد را جمع یا مثنیٰ گرفت.
در پاسخ به این توجیه نیز باید گفت اگرچه برخی از روایات، حکم به حرمت به کار بردن نام حقیقی حضرت مهدی(عج)داده‌اند، اما در اخبار بدان تصریح شده است. پس نمی‌توان گفت دلیل مخفی بودن نام دیگرِ امام عصر(عج)اشارۀ امام علی(ع)به نام مخفی آن حضرت است؛ زیرا به کار بردن آن به قدری در میان مردم کم است که آن را نام مخفی و کم‌استعمال می‌دانند. همین پرسش _ که اگر مقصود، مخفی بودن نام بوده، چرا در روایات ذکر شده است _ در بحث همانندی نام حضرت مهدی(عج)با نام پیامبر(ص) نیز باقی است که در توجیه آن، علمای بزرگوار توضیحاتی ارائه داده‌اند (برای مطالعۀ این بحث، نک: طبسی، ۱۳۸۱: ۲۰۳؛ سلیمیان، ۱۳۸۵: ج۱، ۲۰۱).
ب) شباهت کنیۀ امام مهدی(عج)با نام عمویش
عِیسَى الْخَشَّابِ قَالَ: قُلْتُ لِلْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیٍّ(ع): أَنْتَ صَاحِبُ هَذَا الْأَمْرِ؟ قَالَ: لَا، وَ لَکِنْ صَاحِبُ الْأَمْرِ الطَّرِیدُ الشَّرِیدُ، الْمَوْتُورُ بِأَبِیهِ، الْمُکَنَّى بِعَمِّهِ، یَضَعُ سَیْفَهُ عَلَى عَاتِقِهِ ثَمَانِیَهَ أَشْهُر؛ (ابن‌بابویه، ۱۴۰۴: ۱۱۵؛ صدوق، ۱۳۹۵: ج۱، ۳۱۸)
عیسى خشّاب گوید: به امام حسین(ع)گفتم: آیا شما صاحب‌الامر هستید؟ فرمود: خیر، و لیکن صاحب‌الامر طرید و شرید و خون‌خواه پدرش و داراى کنیه‌ای با اسم عمویش است. او شمشیرش را هشت ماه روى دوش خود مىنهد.
کنیۀ امام مهدی(عج)، ابوالقاسم است و ایشان نمی‌تواند کنیه‌ای مطابق با اسم عمویش، عباس بن علی بن ابی‌طالب(ع) داشته باشد. لذا روایت به فردی اشاره دارد که کنیه‌اش «ابوالعباس» بوده و آن فرد احمد است.
احمد بصری نیز دربارۀ این روایات و تبیین «المکنی بعمه» می‌گوید:
و المراد من الکنیه هنا، أی: أبو فلان. و عمه المقصود فی الروایه العباس بن علی(ع)؛ (بصری، ۱۴۳۱: ج۱-۳، ۱۹۲)
مراد از کنیه این است که بگویی:ابوفلان، و مراد از عمو در این روایت حضرت عباس بن علی(ع)است.
باید توجه کرد که احمد بصری، دلیلی در اثبات ادعای خود _ که مراد از «المکنی بعمه» عباس بن علی(ع) است _ ذکر نکرده و با توجه به احتمالات، می‌توان مراد از «عمّه» را امام حسن مجتبی(ع)و دیگر برادران امام حسن عسکری(ع)_ از جمله جعفر _ دانست.
برابر با مبانی علم حدیث و بیان نورانی امام علی(ع)، در تحلیل اخبار اهل‌بیت(ع) باید به روایات هم‌خانوادۀ آن نگریست تا بتوان روایت مجمل را تبیینی صحیح نمود. به تعبیر دیگر، همان‌گونه که در تفسیر آیات قرآن، از آیات دیگر کمک گرفته می‌شود، در تبیین روایات نیز همین روش به کار می‌رود (نک: کلینی، ۱۴۰۷: ج۱، ۶۳). با این وصف و با توجه به روایات دیگر، پیام این حدیث کاملاً روشن است و در میان احتمالات داده شده، مراد از «عمّه»، جعفر _ برادر امام حسن عسکری(ع)و عموی امام مهدی(عج)_ است.
در نقل شیخ صدوق از امام حسن عسکری(ع)، مطلب فوق تبیین گردیده و امام مهدی(عج)دارای دو کنیه است؛ گاهی آن حضرت را «ابوالقاسم» و گاهی «ابوجعفر» خوانده‌اند (نک: مجلسی، ۱۴۰۳: ج۵۱، ۳۸). در نقل شیخ صدوق آمده است:
حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیٍّ مَاجِیلَوَیْهِ؟رض؟ قَالَ: حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَى الْعَطَّارُ قَالَ: حَدَّثَنَا الْحُسَیْنُ بْنُ عَلِیٍّ النَّیْسَابُورِیُّ قَالَ: حَدَّثَنَا الْحَسَنُ بْنُ الْمُنْذِرِ عَنْ حَمْزَهَ بْنِ أَبِی الْفَتْحِ قَالَ: جَاءَنِی یَوْماً فَقَالَ لِیَ: الْبِشَارَهُ وُلِدَ الْبَارِحَهَ فِی الدَّارِ مَوْلُودٌ لِأَبِی مُحَمَّدٍ(ع)وَ أَمَرَ بِکِتْمَانِهِ. قُلْتُ: وَ مَا اسْمُهُ؟ قَالَ: سُمِّیَ بِمُحَمَّدٍ وَ کُنِّیَ بِجَعْفَر؛ (صدوق، ۱۳۹۵: ج۲، ۴۳۲)
حسن بن منذر گوید: روزى حمزه بن أبى‌الفتح به نزد من آمد و گفت: مژده که روز گذشته براى امام حسن عسکرى(ع)در سرا فرزندى متولّد گردید و او فرمان داد که کودک را پنهان دارند. گفتم: نام او چیست؟ گفت: او را محمّد نامیدهاند و کنیه‌اش ابوجعفر است.
در عبارتی دیگر نیز به این مطلب تصریح شده است:
وَ قَالَ أَبُو الْحَسَنِ عَلِیُّ بْنُ مُحَمَّدٍ حَبَّابٌ، حَدَّثَنِی أَبُو الْأَدْیَانِ قَالَ: قَالَ عَقِیدٌ الْخَادِمُ وَ قَالَ أَبُو مُحَمَّدِ بْنُ خَیْرَوَیْهِ التُّسْتَرِیُّ وَ قَالَ حَاجِزٌ الْوَشَّاءُ کُلُّهُمْ حَکَوْا عَنْ عَقِیدٍ الْخَادِمِ وَ قَالَ أَبُو سَهْلِ بْنُ نَوْبَخْتَ: قَالَ عَقِیدٌ الْخَادِمُ: وُلِدَ وَلِیُّ اللَّهِ الْحُجَّهُ بْنُ الْحَسَنِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ مُوسَى بْنِ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ _ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَیْهِمْ أَجْمَعِینَ _ لَیْلَهَ الْجُمُعَهِ غُرَّهَ شَهْرِ رَمَضَانَ سَنَهَ أَرْبَعٍ وَ خَمْسِینَ وَ مِائَتَیْنِ مِنَ الْهِجْرَهِ وَ یُکَنَّى أَبَا الْقَاسِمِ وَ یُقَالُ أَبُو جَعْفَرٍ وَ لَقَبُهُ الْمَهْدِیُّ؛ (همو: ج۲، ۴۷۵)
… و ابو سهل بن نوبخت گوید: عقید خادم مىگوید: ولىّ خدا حجّه بن الحسن(ع)در شب جمعه اوّل ماه رمضان سال ۲۵۴ هجرى به دنیا آمد و کنیۀ او ابوالقاسم و ابوجعفر و لقبش مهدى است.
ج) انتساب خود به امام حسن عسکری(ع)و به‌کار گیری عنوان«الحسن»
امام صادق(ع)در پاسخ به مفضل بن عمر و دربارۀ ویژگی‌های زمان ظهور فرمود:
صَاحَ صَائِحٌ بِالْخَلَائِقِ مِنْ عَیْنِ الشَّمْسِ بِلِسانٍ عَرَبِیٍّ مُبِینٍ یَسْمَعُهُ مَنْ فِی السَّمَاوَاتِ وَ الْأَرْض یا مَعْشَرَ الْخَلَائِقِ هَذَا مَهْدِیُّ آلِ مُحَمَّدٍ وَ یُسَمِّیهِ بِاسْمِ جَدِّهِ رَسُولِ اللَّهِ(ص) وَ یُکَنِّیهِ بکنیته ، وَ یَنْسُبُهُ إِلَى أَبِیهِ الْحَسَنِ الْحَادِیَ عَشَرَ إِلَى الْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیٍّ _ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَیْهِمْ أَجْمَعِینَ _ بَایِعُوهُ تَهْتَدُوا، وَ لَا تُخَالِفُوا أَمْرَهُ فَتَضِلُّوا؛ (خصیبی، ۱۴۱۹: ۳۹۷)
گویندهاى از چشمۀ خورشید به زبان عربى فصیحى بانگى می‌زند که اهل آسمان‌ها و زمین آن را می‌شنوند، و می‌گوید: اى مردم عالم، این مهدى آل محمد است و او را به نام و کنیۀ جدش پیغمبر(ص) می‌خواند و به پدرش حسن(ع)امام یازدهم تا حسین بن على _ صلوات اللَّه علیهم اجمعین _ نسبت می‌دهد. آن‌گاه گوینده می‌گوید: با وى بیعت کنید که رستگار می‌شوید و با امر او مخالفت ننمایید که گمراه خواهید شد.
پیروان احمد بصری او را «احمد الحسن» می‌خوانند و معتقدند بنابر این روایت، او از طریق امام حسن عسکری(ع)به خاندان رسول خدا(ص) متصل می‌شود (بصری، بی‌تا: ۶۰).
استدلال به این روایت، نادانی و ناآگاهی این گروه را یادآور می‌شود و با این‌که احمد بصری، کنیۀ خود را «ابوالعباس» دانسته (بصری، ۱۴۳۱: ج۱-۳، ۱۹۲) نمی‌توان کنیۀ ذکر شده در روایت که «ابوالقاسم» است را به او نسبت داد. در نتیجه این روایت به نام حضرت مهدی(عج)تصریح دارد که بنابر روایات، آن حضرت همنام رسول خدا(ص) و کنیۀ ایشان کنیۀ جد بزرگوارشان است (صدوق، ۱۳۹۵: ج۱، ۲۸۷).
افزون بر سخن فوق، عبارت‌های قبل و بعد روایت، با حضرت مهدی(عج)مطابقت دارد. در روایت تأکید شده که این فرد در سال ۲۵۷ قمری به دنیا آمده (حلی، ۱۴۲۱: ۴۴۰) و در بین رکن و مقام با او بیعت شده و ۳۱۳ یار دارد و امام حسین(ع)او را همراهی می‌کند (همو: ۴۴۲). در فرازی دیگر از روایت نیز بحث ندا به نام و کنیۀ ایشان _ که با نام و کنیۀ رسول خدا یکی است _ مطرح شده که با این قسمت مذکور از روایت همسو است (همو: ۴۳۵).
نتیجه
در جمع‌بندی آن‌چه گذشت، جای تردید باقی نمی‌ماند که احمد بصری و طرفدارانش همانند دیگر مدعیان دروغین، از روش‌های استفاده از روایت‌های غیرمعتبر، تقطیع و گزینش روایت و تحریف و دستکاری محتوای آن سود جسته و برای اثبات ادعای خود تلاش بسیاری کرده‌اند. برای بیان دروغ‌گو بودن این فرد، تنها به مواردی از ادلۀ مطرح شده در دعوت وی اشاره کردیم تا روش باطل و شگردهای استدلال به دعوت در این گروه را تا حدی نمایان سازیم.منابع
_ ابن‌بابویه، علی بن حسین، الإمامه و التبصره من الحیره، قم، مدرسه الامام المهدی(عج)، چاپ اول، ۱۴۰۴ق.
_ ابن‌طاوس، علی بن موسی، التشریف بالمنن فی التعریف بالفتن، قم، موسسه صاحب الامر(عج)، چاپ اول، ۱۴۱۶ق.
_ ابن‌منادی، احمد بن جعفر، الملاحم، قم، دارالسیره، چاپ اول، ۱۴۱۸ق.
_ ابن‌منظور، محمد بن مکرم، لسان العرب، بیروت، دار صادر، چاپ سوم، ۱۴۱۴ق.
_ انصاری، محمدرضا، «طبری سوم و دلائل الامامه»، ماه‌نامه کیهان اندیشه، قم، مؤسسه کیهان، شماره ۵۸، ۱۳۷۳ش.
_ آل سید حیدر کاظمی، سید مصطفی، بشاره الاسلام فی ظهور صاحب الزمان، بی‌جا، آل‌البیت(ع)، بی‌تا.
_ آیتی، نصرت‌الله، «نقد و بررسی آراء مدعیان مهدویت: با تکیه بر آراء احمد الحسن»، فصل‌نامه علمی _ پژوهشی مشرق موعود، قم، مؤسسه آینده روشن، ش۲۵، تابستان ۱۳۹۲ش.
_ بحرانی، سید هاشم، المحجه فیما نزل فی القائم الحجه، تحقیق: محمد منیر المیلانی، بی‌جا، بی‌نا، بی‌تا.
_ برسی، رجب بن محمد، مشارق أنوار الیقین فی أسرار أمیر المؤمنین(ع)، بیروت، موسسه الاعلمی للمطبوعات، چاپ اول، ۱۴۲۲ق.
_ برقی، احمد بن محمد، المحاسن، قم، دارالکتب الاسلامیه، چاپ دوم، ۱۳۷۱ق.
_ بصری، احمد بن اسماعیل، الجواب المنیر عبر الاثیر، بی‌جا، انتشارات انصار الامام المهدی، چاپ دوم، ۱۴۳۱ق.
_، الرجعه ثالث ایام الله الکبری، إعداد: علاء سالم، بی‌جا، انتشارات انصار الامام المهدی، چاپ اول، ۱۴۳۳ق.
_، المتشابهات، بی‌جا، انتشارات انصار الامام المهدی، ۲۰۱۰الف.
_، نصیحه الی طلبه الحوزات العلمیه، بی‌جا، انتشارات انصار الامام المهدی، چاپ دوم، ۲۰۱۰ب.
_، وصی و رسول الامام المهدی فی التوراه و الانجیل و القرآن، بی‌جا، انتشارات انصار الامام المهدی، چاپ سوم، ۲۰۱۰ج.
_، الوصیه المقدسه، بی‌جا، انتشارات انصار الامام المهدی، بی‌تا.
_ بکری، احمد بن عبدالله، الأنوار فی مولد النبی(ص)، اصفهان، مؤسسه تحقیقات و نشر معارف اهل‌بیت(ع)، بی‌تا.
_ ترابی شهرضایی، اکبر، پژوهشی در علم رجال، قم، نشر اسوه، چاپ اول، ۱۳۸۷ش.
_ تهرانی، محمد بن حسن (آقابزرگ)، الذریعه الی تصانیف الشیعه، بیروت، دارالأضواء، چاپ سوم، ۱۴۰۳ق.
_ جعفریان، رسول، مهدیان دروغین، تهران، نشر علم، چاپ اول، ۱۳۹۱ش.
_ حائری یزدی، علی، إلزام الناصب فی إثبات الحجه الغائب(عج)، بیروت، موسسه الاعلمی للمطبوعات، چاپ اول، ۱۴۲۲ق.
_ حرّ عاملی، محمد بن حسن، وسائل الشیعه، قم، مؤسسه آل‌البیت لإحیاء التراث، چاپ اول، ۱۴۰۹ق.
_ حسینی جلالی، محمدحسین، فهرس التراث الشیعه، قم، دلیل ما، چاپ اول، ۱۳۸۰ش.
_ حسینی قزوینی، محمد، نقد کتاب اصول مذهب الشیعه، قم، مؤسسه تحقیقاتی ولیّ عصر(عج)، چاپ اول، ۱۴۳۰ق.
_ حطاب، احمد، دابه الارض و طالع المشرق، بی‌جا، انتشارات انصار الامام المهدی، ۲۰۰۹م.
_ حلی، حسن بن سلیمان، مختصر البصائر، قم، نشر الاسلامی، چاپ اول، ۱۴۲۱ق.
_ حلى، رضى‌الدین على بن یوسف بن مطهر، العدد القویه لدفع المخاوف الیومیه، قم، کتابخانه آیت‌الله مرعشی نجفی، چاپ اول، ۱۴۰۸ق.
_ خصیبی، حسین بن حمدان، الهدایه الکبری، بیروت، مؤسسه البلاغ، چاپ اول، ۱۴۱۹ق.
_ داود، محمد عیسی، المفاجأه بشراک یا قدس، بی‌جا، مدبولی الصغیر، بی‌تا _ الف.
_، المهدی المنتظر علی الابواب، بیروت، دارالمهدی، بی‌تا _ ب.
_ دیراوی، عبدالرزاق، دعوه السید احمد الحسن هی الحق المبین، بی‌جا، انتشارات انصار الامام المهدی، ۲۰۱۲م.
_ زیادی، حیدر، یمانی موعود؛ حجت الله، انتشارات انصار امام مهدی، ۱۴۳۲ق.
_ سلیمیان، خدامراد، درس‌نامۀ مهدویت، قم، بنیاد فرهنگی حضرت مهدی موعود(ع)، چاپ اول، ۱۳۸۵ش.
_ شهبازیان، محمد، تأملی نو در نشانه‌های ظهور (۱)، قم، بنیاد فرهنگی حضرت مهدی موعود(عج)، چاپ اول، ۱۳۸۹ش.
_ صدوق، محمد بن علی بن بابویه، عیون اخبار الرضا(ع)، به کوشش: مهدی لاجوردی، تهران، نشر جوان، چاپ اول، ۱۳۷۸ش.
_ کمال الدین و تمام النعمه، تحقیق: علی‌اکبر غفاری، تهران، انتشارات اسلامیه، چاپ دوم، ۱۳۹۵ق.
_ صفار، محمد بن حسن، بصائر الدرجات فی فضائل آل محمّد صلّى الله علیهم، قم، مکتبه آیه الله المرعشی النجفی، چاپ دوم، ۱۴۰۴ق.
_ صفری فروشانی، نعمت‌الله، «محمد بن جریر طبری آملی و دلائل الامامه»، فصل‌نامه علمی _ پژوهشی علوم حدیث، سال دهم، قم، مؤسسه علمی _ فرهنگی دارالحدیث، شماره ۳۷ – ۳۸، پاییز و زمستان ۱۳۸۴ش.
_ طباطبایی حسنی، محمدعلی، مائتان و خمسون علامه حتی ظهور الامام المهدی(ع)، بیروت، موسسه البلاغ، چاپ دوم، ۱۴۲۹ق.
_ طبرسی، احمد بن علی، الاحتجاج علی اهل اللجاج، مشهد، نشر مرتضی، چاپ اول، ۱۴۰۳ق.
_ طبری، محمد بن جریر، دلائل الإمامه، قم، انتشارات بعثت، چاپ اول، ۱۴۱۳ق.
_ طبسی، نجم‌الدین، «حکم تسمیه و ذکر نام شریف حضرت ولى عصر(عج)»، فصل‌نامه علمی _ ترویجی انتظار موعود، قم، بنیاد فرهنگی حضرت مهدی موعود(ع)، شمارۀ ۳، بهار ۱۳۸۱ش.
_ طوسی، محمد بن حسن، الغیبه للحجه، محقق: عبادالله تهرانی و علی احمد ناصح، قم، المعارف الاسلامیه، چاپ اول، ۱۴۱۱ق.
_ عاملی، سید جعفر مرتضی، بیان الائمه و خطبه البیان فی المیزان، بیروت، المرکز الاسلامی للدراسات، ۱۴۲۴ق.
_ عرفان، امیرمحسن، «بازخوانی عوامل پیدایش مدعیان دروغین مهدویت و گرایش مردم به آنان»، فصل‌نامه علمی _ ترویجی انتظار موعود، قم، بنیاد فرهنگی حضرت مهدی موعود(ع)، شماره ۳۰، پاییز ۱۳۸۸ش.
_ عقیلی، ناظم، الرد الحاسم علی منکری ذریه القائم، بی‌جا، انتشارات انصار الامام المهدی، ۱۴۲۵ق.
_ کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، تحقیق: علی‌اکبر غفاری و محمد آخوندی، تهران، دارالکتب الإسلامیه، چاپ چهارم، ۱۴۰۷ق.
_ مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، بیروت، داراحیاء التراث العربی، چاپ دوم، ۱۴۰۳ق.
_ مرندی، ابوالحسن، مجمع النورین و ملتقی البحرین، اصفهان، مؤسسه تحقیقات و نشر معارف اهل‌البیت(ع)، بی‌تا.
_ نعمانی، محمد بن ابراهیم، الغیبه، تحقیق: علی‌اکبر غفاری، تهران، نشر صدوق، چاپ اول، ۱۳۹۷ق.
_ واحد تحقیقات انتشارات انصار امام المهدی، ادلۀ جامع دعوت یمانی آل محمّد؛ سید احمد الحسن، بی‌جا، انتشارات انصار الامام المهدی، بی‌تا _ الف.
_ واحد تحقیقات انتشارات انصار امام المهدی، برخی علایم ظهور مهم محقق شده (جزوه آموزشی)، بی‌جا، انتشارات انصار الامام المهدی، بی‌تا _ ب.
_ وب‌سایت خبر آنلاین، به آدرس: khabaronline.ir
_ وب‌سایت روزنامه الشرق الاوسط به آدرس: www.aawsat.com
هدف این نوشتار، بررسی برخی ادلۀ روایی یکی از مدعیان نیابت، با عنوان احمد بن اسماعیل بصری است. این فرد خود را فرزند با واسطۀ امام مهدی(عج)، رسول و زمینه‌ساز ظهور معرفی کرده و مدعی است پس از آن حضرت به حکومت و خلافت خواهد رسید.
وی کوشیده است با بهره‌گیری از روایات معصومین(ع) ادعای خود را اثبات کند. همچنین مریدان این شخص ادعا دارند تمام بیانات و ادلۀ او برگرفته از علم الهی وی بوده و امکان نقد هیچ‌یک از آن‌ها وجود ندارد. اما پس از بررسی ادلۀ مطرح شده، درمی‌یابیم که این فرد با تمسک به روایات غیرمستند، بهره‌گیری از منابع غیرعلمی، تقطیع روایات و تحریف معنا و دلالت آن‌ها، قصد فریب مخاطبان خود را داشته است. نو بودن این جریان در ایران و احساس نیاز به تحلیلی علمی و برگرفته از منابع مورد اعتماد این گروه، موجب شد پس از معرفی این فرد و روش تبلیغاتی او، به نقد برخی از ادلۀ روایی‌اش بپردازیم.
روش این نوشتار، توصیفی _ تحلیلی است و آن‌چه به دست آمده، نسبت‌های دروغ این فرد به ائمه(ع) و سوء استفاده از نداشتن سواد حدیثی طرفدارانش است. همچنین تلاش شده با بررسی برخی از ادلۀ مورد ادعا و با توجه به این‌که وصی و جانشین امام مهدی(عج)باید از علم و عصمت برخوردار باشد، بطلان ادعای او اثبات شود.مقدمه
مهدویت، بزرگ‌ترین جریان معنوی _ معرفتی به شمار می‌رود و دقت در بررسی مباحث آن
_ همانند دیگر موضوعات تخصصی _ امری متعلق به اهل فن و عالمان این عرصه است.
اندیشه مهدویت در عرصه‌های مختلف زندگی جوامع اسلامی، به‌ویژه شیعیان، رونقی بسیار داشته و پیروانی ازجان‌گذشته گرد خود فراهم آورده است. بد‌اندیشان، امویان و عباسیان زمانه، به درستی درک کرده‌اند که کمترین پیامد باور به این موضوع، احیای تفکر اسلامی، رشد فرهنگ شیعی و ظلم‌ستیزی است که این سبک از زندگی و بینش، هرگز با بنیان‌ها و دنیای آنان سازگاری ندارد. از این‌رو، همیشه بر آن بوده‌اند تا با آن‌که نمی‌توانند این فرهنگ را از بین ببرند، اما به صورت مستقیم یا از طریق مزدوران خود، آن را تحریف کرده و از پویایی آن جلوگیری نمایند.
متأسفانه نادانی برخی از دوستداران و پیروان این الهیات ناب اسلامی، سبب ریخته شدن آب در آسیاب دشمنان و سهل شدن کار آنان می‌گردد.
از این‌رو ارائۀ عالمانۀ فرهنگ انتظار و مهدویت ضرورتی عینی می‌یابد تا این جریان را از آسیب‌های ناشی از حرکت‌های جاهلانه و سوء‌استفاده‌های شیادان حفظ کرده و همچون همیشه این فرهنگ اصیل اسلامی، الهام‌بخش همۀ آزادی‌خواهان جهان باشد و به جای سرخوردگی، امیدافزایی را در جامعۀ منتظران به ارمغان آورد.
به یقین اگر در جامعه‌ای علم، رشد یافته و تبیین صحیح و منطقی از دین صورت پذیرد و پس از بیان اصول و معیار‌های عالمانه، فرهنگ پرسش‌گری در میان مردم رواج یابد، کمتر شاهد مکر و حیلۀ مدعیان دروغین و سوء‌استفاده‌کنندگان از اندیشۀ مهدویت خواهیم بود.
از سوی دیگر، عالمان دینی و متخصصان در امر مهدویت وظیفه دارند علاوه بر تلاش در گسترش فرهنگ اصیل مهدوی، به انحرافات پاسخ داده و در غبار فتنه‌ها، حق را بر مردم نمایان سازند (کلینی، ۱۴۰۷: ج۸، ۵۵) و مردم نیز در امور دینی و معارف الهی موظف به پیروی از متخصصان این امر _ که علمای شیعه هستند _ شده‌اند (طبرسی، ۱۴۰۳: ج۲، ۴۵۸).
در این نوشتار بر آنیم که _ به یاری خدای متعال _ گوشه‌ای از انحرافات یکی از مدعیان نیابت امام مهدی(عج)، یعنی احمد بصری را بررسی کنیم. البته به دلیل نوظهور بودن این جریان در ایران و نبود آگاهی دقیق از منابع و ادعاهای این گروه، شاهد برخی نقد‌های اشتباه در این‌باره بوده‌ایم که وسیله‌ای برای تخریب منتقدان را در اختیار طرفداران احمد بصری قرار داده است. از این‌رو نخست، نگاهی مختصر اما جامع و علمی به این فرد و جریان حامیانش می‌اندازیم.
نسب و مختصری از زندگی‌نامۀ احمد بصری
احمد بن اسماعیل، در شهر بصره در جنوب عراق به دنیا آمد. او سه دهۀ نخستین زندگى خود را در همان شهر سپری کرد و تحصیلاتش را تا گرفتن لیسانس و مدرک مهندسی معمارى ادامه داد.
وی مدعی است در اواخر سال ۱۹۹۹ و در سن ۲۹ سالگی، به امر امام مهدى(عج)به نجف هجرت کرد و پنداشت که روش تدریس در حوزه علمیه داراى خلل بزرگى است؛ زیرا در حوزه علمیه، به جای توجه و تمرکز بر ثقلین _ یعنی قرآن کریم و سخنان رسول خدا(ص) و معصومین(ع) _ به تدریس و آموزش منطق، فلسفه، اصول فقه، علم کلام (عقاید)، فقه (احکام شرعی) و زبان عربى می‌پرداختند.
او دربارۀ علنی کردن دعوتش چنین ادعا می‌کند:
دو روز آخر از ماه رمضان از سال ۱۴۲۴ق امام مهدی(عج)به من امر فرمود که خطابم را متوجه اهل زمین کنم و هر فرقه را با توجه به ویژگی‌هایش بر حسب اوامر امام(عج)مورد خطاب قرار دهم و در روز سوم شوال (مطابق ۱۷ آذر ۱۳۸۱) امام مهدی(عج)به من امر فرمود که انقلاب بر علیه ظالمان را علنی کنم و به بررسی راهکارها بپردازم و کارهای لازم را به سرعت انجام دهم. (برای مطالعۀ بیشتر، نک: واحد تحقیقات… ، بی‌تا _ الف: ۳۶؛ زیادی، ۱۴۳۲: ۱۳۱؛ بصری، ۱۴۳۱: ج۱-۳، ۱۷۳)
مریدانش او را با عنوان احمد الحسن نام‌گذاری کرده‌اند و علت به کار بردن نام «الحسن» برای او، استناد به این روایت است:
وَ یُسَمِّیهِ بِاسْمِ جَدِّهِ رَسُولِ اللَّهِ(ص) وَ یُکَنِّیهِ، وَ یَنْسُبُهُ إِلَى أَبِیهِ الْحَسَنِ الْحَادِیَ عَشَرَ إِلَى الْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیٍّ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَیْهِمْ أَجْمَعِینَ. (خصیبی، ۱۴۱۹: ۳۹۷)
در استدلال به این روایت می‌گویند که در عباراتش اشاره شده او منسوب به امام حسن عسکری(ع)است و از طریق ایشان به امام حسین(ع)متصل می‌شود (بصری، بی‌تا: ۶۰). در ادامه به نقد این روایت خواهیم پرداخت.
آن‌ها شجره‌نامه‌ای خودساخته ارائه داده و نسب او را چنین بیان می‌کنند: «احمد، فرزند اسماعیل، فرزند صالح، فرزند حسین، فرزند سلمان، فرزند محمد (مراد امام زمان(عج)است)، فرزند حسن العسکرى، فرزند على، فرزند محمد، فرزند على، فرزند موسى، فرزند جعفر، فرزند محمد، فرزند على السجاد، فرزند حسین، فرزند على بن ابى‌طالب(ع).»
این نسب‌نامه ساختگی در حالی است که بنابر نظر شیروان الوائلی _ وزیر امنیت دولت
عراق _ و گروهی از طوایف بصره، او از طایفه «همبوش» _ یکی از طوایف «البوسویلم» _ است و این طایفه از سادات محسوب نمی‌شود (وب‌سایت روزنامه الشرق الاوسط، گزارش جاسم داخل: «التیار المهدوی، یقسم العراقیین بین رافض لطروحاته ومتفهم لها»).
برخورد علما با وی و واکنش احمد بصری
پس از این‌که این فرد ادعای خود را در عراق علنی کرد و با کمک گروهی از پیروانش جزوات و کتاب‌هایی منتشر نمود، برای گرفتن بیعت از مراجع تقلید و علمای عراق اقدام کرد. علما و بزرگان حوزه پس از بررسی ادعاهای این فرد، مخالفت خود را با این جریان اعلام نموده و کتاب‌های متعددی در بیان انحرافات و رد ادعای او منتشر کردند. از این‌رو، احمدحسن به تخریب چهره آنان همت گماشت و حتی عالمی بزرگ مانند آیت‌الله سیستانی _ که زعامت شیعیان را به عهده دارد و با تدبیر و در نظر گرفتن مصالح امت اسلام و تشیع، به اداره اوضاع آشفته و پر از آشوب شیعیان عراق مشغول است _ را عالم امریکایی معرفی کرد.
وی همان روشی را در تخریب حوزه‌های علمیه شیعیه و علمای آن به کار گرفته که وهابیت سرلوحه فعالیت‌های ضدشیعی خود قرار داده است و عجیب این‌که اعتنا نکردن بزرگان به خود را دلیل بر حقانیت ادعاهایش می‌داند.
فعالیت پیروان
پیروان این فرد خود را «انصار امام مهدی(عج)» می‌نامند و فعالیتشان را با استفاده از فضای مجازی و اینترنت، ساخت برنامه‌های تبلیغاتی مانند مستند «ظهور کرده» ، چاپ کتاب و جزوات توسط انتشارات وابسته به جریان احمدحسن با نام «اصدارات الامام المهدی»، تبلیغ چهره به چهره در محافل عمومی اعم از مدارس، خیابان و دانشگاه‌ها، شرکت در نمایشگاه‌های کتاب فرانکفورت و بغداد در سال ۲۰۱۲، تأسیس رادیو ، چاپ ماه‌نامه صراط مستقیم و هفته‌نامه منجی (به صورت الکترونیکی) انجام می‌دهند.
برخی از ادعاهای این فرد
۱٫ او خود را با چهار واسطه، فرزند حضرت مهدی(عج)معرفی می‌کند.
۲٫ خود را یمانی دانسته که وظیفه زمینه‌سازی ظهور را بر عهده دارد.
۳٫ معتقد است پس از وفات امام زمان(عج)به عنوان امام و خلیفه حکومت را به
دست می‌گیرد.
۴٫ خود را دارای عصمت، علم و میراث اهل‌بیت(ع) می‌داند (واحد تحقیقات… ، بی‌تا _ الف: ۳۰).
۵٫ معتقد است همان فردی است که به جای عیسی به صلیب کشیده شده و همراه با انبیای گذشته بوده است (بصری، ۲۰۱۰الف: ج۱-۴، ۲۹۹).
۶٫ اعتقاد دارد دو فرد با عنوان «دابه الارض» وجود دارد که بنابر روایات، یکی از آن‌ها علی(ع)است و در زمان رجعت می‌آید و دیگری خود اوست که در آخرالزمان و پیش از حضرت علی(ع)رجعت خواهد کرد (همو: ۲۳۵).
۷٫ خود را یکی از ۳۱۳ یار حضرت مهدی(عج)می‌داند.
۸٫ خود را صاحب بیرق رسول خدا(ص) می‌داند و دلیلش این است که بر روی پرچمش نوشته شده است «البیعه لله»! (واحد تحقیقات… ، بی‌تا _ الف: ۲۵).
۹٫ علم اصول، فلسفه، منطق، رجال و سندشناسی را بدعت می‌داند (همو: ۳۷).
۱۰٫ تقلید از مراجع را جایز نمی‌داند و خود را تنها پاسخ‌گو معرفی کرده است (بصری، ۲۰۱۰الف: ج۱، ۱۰۱).
۱۱٫ در میان مراجع تنها به امام خمینی و شهید سید محمد صدر _ صاحب موسوعه امام مهدی(ع)_ احترام می‌گذارد که البته این مطلب با توجه به دیگر عقاید او، برای مریدانش نیز حل نشده است (بصری، ۱۴۳۱: ج۱-۳، ۴۸،۷۶، ۳۱۵).
۱۲٫ خواب و استخاره را از جمله ادله اثبات خود بیان می‌کند و خواب را کوتاه‌ترین راه اثبات خود می‌داند (همو: ۹).
۱۳٫ امر رجعت بعد از تمام شدن حکومت ۱۲ امام (مهدیین) _ که جانشین حضرت مهدی(عج)بوده‌اند و اولین آنان احمد بصری است _ رخ خواهد داد.
۱۴٫ همۀ کتاب‌های نوشته شده در انتشارات انصار الامام المهدی و سایت رسمی انصار، مورد تأیید احمد بصری است و آن‌ها را ملاک دعوت خود می‌داند (بصری، ۲۰۱۰ب: ۲۹؛ همو، ۲۰۱۰ج: ۲۵؛ همو، ۱۴۳۱: ج۴-۶، ۵۲۷ و ۵۸۳).
نقد و بررسی ادلۀ احمدحسن و پیروانش
تا کنون کتاب‌ها و سخنرانی‌های متعددی در نقد این جریان صورت گرفته است که بهترین نمونۀ آن، کتاب دعوه احمد الحسن بین الحق و الباطل است. گفتنی است در تحلیل ادعاهای
این فرد می‌توان به بررسی ترتیبی پرداخت؛ بدین‌گونه که همۀ ادلۀ آنان را نقد کنیم، یا این‌که به نقد قسمتی از این ادله بپردازیم. در این نوشتار به چند دلیل گزینۀ دوم را برگزیده‌ایم؛
از جمله این‌که سخن گزافه گفتن مشکل نیست و این روش در میان همۀ مدعیان مرسوم
بوده است که به اصطلاح از طریق ارائه رطب و یابس و یا آسمان ریسمان بافتن، ادعاهای
خود را اثبات نمایند. در این شرایط لازم است نقاد، تدبیر امر را به دست گرفته و در دام
آن‌ها گرفتار نشود، وگرنه باید همۀ عمر خود را برای تحلیل ادلۀ مدعیان متعدد صرف
کند. همچنین برخی از مباحث ارائه شده از سوی احمد بصری، توسط علما تحلیل شده و پاسخ‌های متعددی در اختیار محققان قرار دارد که ما را از بحث مجدد بی‌نیاز می‌کند؛ مباحثی مانند شرعی بودن یا نبودن خمس دادن به فقها در دوران غیبت، درستی یا نادرستی بررسی اسناد روایات و بهره‌گیری از علم رجال، دینی یا غیردینی بودن مباحث منطق و فلسفه، مباحث رجعت و… .
نکته‌ای که باید دربارۀ موضوع‌های مذکور بدان توجه شود، این است که وارد کردن اشکال همیشه راحت است، اما در پاسخ به این پرسش‌ها باید به بیان مقدمات و مبانی‌ای پرداخت که از حوصله این نوشتار و خوانندگان به دور است. از این‌رو خوانندۀ گرامی را به کتب و مقالاتی که به این موضوع پرداخته‌اند ارجاع می‌دهیم (برای مثال، نک: ترابی، ۱۳۸۷: ۳۵؛ حسینی قزوینی، ۱۴۳۰: ج۱، ۳۷۱ و ج۲، ۵۸۰).
دیگر دلیل به‌کارگیری روش دوم، این است که وی مدعی است معصوم بوده و دارای علم رسول خدا(ص) است و تمام ادلۀ او صحیح بوده و امکان رد کردن آن‌ها وجود ندارد. ما نیز از این زاویه که اگر تعدادی از دلایل او را رد کنیم و دروغ‌گو بودن او را اثبات نماییم، توانسته‌ایم ریشۀ ادعاهای او را از بین ببریم، به نقد برخی از ادله‌اش بسنده می‌کنیم.
در بررسی ادعاهای این فرد، به سه محور استفاده از روایات غیرمعتبر و جعلی، تقطیع روایات و تحریف معنا و مراد روایت، اشاره خواهیم کرد و برای هر قسمت نمونه‌هایی را از میان مصداق‌های متعدد ذکر خواهیم کرد.
۱٫ استفاده از روایات غیرمعتبر و جعلی
یکی از مشکلات در حوزۀ مباحث مهدویت، ساخته شدن روایاتی برای منافع فرقه‌ای و نیز پدیدار شدن روایت‌های تازه یافت در منابع متأخر است. توسط برخی نویسندگان، روایت‌هایی مطرح شده که نه‌تنها دلیلی بر پذیرش آن‌ها وجود ندارد، بلکه شواهدی دربارۀ اعتبار نداشتنشان موجود است. مدعیان دروغین از این مطلب استفاده کرده و در مسیر پیشبرد اهداف خود، این دسته از نشانه‌ها را پررنگ نموده‌اند. برای مثال، برای گسترش هرچه بیشتر ادعای مهدویتِ عبیدالله المهدی در آفریقا، داعیان اسماعیلیه بر اساس بعضی روایاتِ منسوب به اهل‌بیت(ع) که «ظهور مهدی از مغرب خواهد بود»، روایاتی جعل کرده و پیش‌بینی می‌کردند ظهور، در سال غلبۀ فاطمیان بر آفریقا خواهد بود. آنان از امام هادی(ع)روایتی نقل می‌کردند که فرموده است: «با گذشت ۴۲ سال، بلا و گرفتاری‌ای که گرفتار آن هستید، رفع خواهد شد.»
مبلغان اسماعیلی برای جلب اقوام بربر و بادیه‌نشین به مهدویت، احادیثی جعل کردند که بر اساس آن‌ها، مهدی موعود از بین اقوام شیعه‌نشین ظهور خواهد کرد. بیشتر این احادیث، ظهور مهدی را از نواحی دوردست کشورها و کناره‌های سرزمین‌های آباد مانند «زاب» در آفریقا و «سوس» در مغرب تعیین می‌کرد (عرفان، ۱۳۸۸: ۱۴۵؛ همچنین نک: جعفریان، ۱۳۹۱: ۳۰ و ۳۹).
احمد بصری نیز از قافله دیگر مدعیان جا نمانده و در دعوت خود، به برخی روایت‌های نشانه ظهور استناد کرده است که هیچ جایگاه علمی ندارند. از جمله روایت‌های مورد اشارۀ او عبارتند از:
الف) روایت رسول خدا(ص) دربارۀ ملک فهد
عن مسند احمد عن النبی(ص): یحکم الحجاز رجل اسمـه علی اسم حیوان إذا رأیته حسبت فی عینه الحول من البعید و إذا اقتربت منه لا تری فی عینه شیئاً، یخلفه له أخ اسمـه عبد الله، ویل لشیعتنا منه _ أعادها ثلاثاً _ بشرونی بموته أبشرکم بظهور الحجه؛ (طباطبایی حسنی، ۱۴۲۹: ۱۳۷)
در مسند احمد بن حنبل آمده است که رسول خدا(ص) فرمود: مردی که اسمش، اسم حیوان است بر حجاز (عربستان) حکومت می‌کند. اگر از دور به او نگاه کنی، درچشمش انحراف (چپی) می‌بینی، ولی اگر به او نزدیک شوی در چشمش مشکلی نمی‌بینی. جانشین یا خلیفه‌اش برادرش به نام عبدالله خواهد بود. وای بر شیعه ما از دست او! _ پس این جمله را سه‌بار تکرار کرد _ بشارت مرگش را به من بدهید، شما را به ظهور حجت بشارت می‌دهم.
در توضیح این ادعا آمده است:
فهد به معنای یوزپلنگ است و فهد در سال ۲۰۰۵ مُرد و حکومت حجاز به برادرش عبدالله رسید. طبق معمول نظام‌های پادشاهی، حکومت از پدر به پسر می‌رسد، ولی در نظام حکومت آل سعود در عربستان، این یک استثناست و حکومت از برادر به برادر می‌رسد و پیامبر اکرم با این توضیحات، مصداق را دقیقاً روشن فرموده‌اند. تصاویر انحراف چشمان فهد از دور و عدم انحراف چشمان او از نزدیک نیز در وب‌سایت انصار موجود است. (واحد تحقیقات… ، بی‌تا _ الف: ۱۱)
همچنین می‌گویند:
ان‌شاءالله با این علامات از آیات و احادیث اهل‌بیت(ع)، برای همه مشخص شده باشد که ما در عصر ظهور هستیم.پس قطعاً بایستی امام مهدی(عج)و یا وصی و رسول ایشان و یا امر ایشان ظهور کرده باشند. (زیادی، ۱۴۳۲: ۱۸؛ واحد تحقیقات… ، بی‌تا _ ب: ۱۶)
شیخ حیدر زیادی صریح‌تر از متن فوق اشاره می‌کند که با توجه به این روایت، نشانه ظهور احمد بصری تحقق یافته و ظهور امام مهدی(عج)در حال تحقق است (زیادی، ۱۴۳۲: ۱۷).
منبع روایت: بنابر نقل منابع تبلیغاتی طرفداران احمد، اولین منبع این روایت، کتاب مائتان و خمسون علامه حتی ظهور الامام المهدی(ع)اثر محمدعلی طباطبایی حسنی است. با مراجعه به کتاب مسند احمد بن حنبل و سایر متون روایی شیعه و سنی، درمی‌یابیم که این روایت وجود خارجی ندارد و تا کنون کسی آن را ذکر نکرده است. جالب این‌که نویسندۀ کتاب مائتان و خمسون علامه، خود نیز این روایت را در هیچ منبع حدیثی ندیده است و در استناد آن به مسند احمد و رسول خدا(ص) چنین می‌گوید:
هذ الخبر نقله إلیّ أحد الفضلاء المطلعین؛ (طباطبایی حسنی، ۱۴۲۹: ۱۳۷)
این خبر را یکی از فضلای مطلع !!! برای من نقل کرده است.
عجیب است احمد بصری _ که ادعای علم امامت دارد _ نفهمیده که این روایت در مسند احمد و هیچ منبع روایی معتبر دیگری وجود ندارد و به نوعی دروغ بستن به رسول خدا(ص) به شمار می‌رود.
این کتاب نه‌تنها از منابع دست اول و معتبر نیست، بلکه در آن مواردی وجود دارد که بر عدم دقت علمی نویسندۀ آن دلالت دارد؛ مواردی مانند توجه به تطبیق‌گرایی _ که اگر چه به صورت احتمالی بیان می‌کند، اما در این زمینه افراط دارد _ از قبیل تطبیق لفظ «جهجاه» به محمدرضا پهلوی با این توجیه که این عبارت برگردان شاهنشاه است! (همو: ۱۲۱)، بیان احتمالی زمان ظهور (همو: ۲۰۵)، استفاده از سخنانی با عنوان روایت _ که در منابع روایی مشابه نداشته و در هیچ منبع روایی پیش از دوران مشروطه نیز وجود ندارد (خبرآنلاین، رسول جعفریان: «بازار گرم تطبیق علایم ظهور در مشروطه») _ همچون به کار بردن عبارت «طهران» و بیان ویژگی زنان تهرانی در روایتی منسوب به امام صادق(ع)(همو: ۱۶۴)، استفاده از منابع غیرمعتبر در مباحث مهدویت مانند نوائب الدهور، بیان الائمه سید مهدی نجفی، عقاید الامامیه سید ابراهیم زنجانی و… (نک: عاملی، ۱۴۲۴).
نویسندۀ کتاب معتقد است نیازی به بررسی و جدا کردن روایات معتبر از غیرمعتبر درمباحث مهدوی وجود ندارد (طباطبایی حسنی، ۱۴۲۹: ۱۰). او با همین نگاه به سخنانی عجیب به نام اهل‌بیت(ع) اشاره می‌کند و در پایان کتابش با توجه به خوابی که مادرش دیده است، خود را از یاران امام زمان(عج)می‌داند و معتقد است در حیات او ظهور اتفاق خواهد افتاد (همو: ۲۰۲).
محتوای روایت: این روایت هیچ دلیلی بر مدعای احمد بصری نیست و تنها به صورت کلی به ظهور حجت اشاره می‌کند و مشخص نیست انصار و مریدان احمد (نک: حطاب، ۲۰۰۹: ۳۴)، با چه استدلالی عبارت «حجه» را به او تطبیق می‌دهند. از طرف دیگر، باید مراد از مرگ خلیفه، مرگ ملک عبدالله باشد نه ملک فهد؛ زیرا مطابق با قوانین ادبی باید ضمیر را به نزدیک‌ترین مرجع آن بازگرداند، و نزدیک‌ترین مرجع برای ضمیر، نام عبدالله بوده و اگر بخواهیم به روایتی مشابه نیز اشاره کنیم، شیخ طوسی مرگ حاکمی به نام عبدالله را از نشانه‌های ظهور دانسته است، نه فردی به نام فهد.
با این سخن باید به احمد بصری متذکر شد که پیش از موعد آمده است و بر فرض پذیرش روایت منسوب به رسول خدا(ص)، باید صبر کند تا ملک عبدالله از دنیا برود.
ب) روایت خلع حاکم مصر
عن علی(ع): … صاحب مصر علامه العلامات و آیته عجب لها إمارات، قلبه حسن و رأسه محمد و یغیر أسم الجد، إن خرج من الحکم فاعلم ان المهدی سیطرق أبوابکم، فقبل أن یقرعها طیروا الیه فی قباب السحاب (الطائرات) أو أئتوه زحفاً و حبواً على الثلج؛ (داود، بی‌تا _ الف: ۴۱۲)
از علی(ع)نقل شده است: صاحب مصر علامت علامت‌هاست و نشانه او آن است که دارای امارت (حکومت) است. قلب او حسن است و سر او محمد و نام جدش را تغییر می‌دهد. اگر بیرون رفت بدانید که مهدی درهای شما را خواهد کوبید. پس پیش از آن‌که درهایتان را بکوبد به سوی او ولو بر روی ابرها پرواز کنید یا سینه‌خیز بر روی برف (یخ) بشتابید.
بنابر ادعای این گروه، مراد از پادشاه مصر، »«محمد حسنی سید المبارک» است که ابتدای نام او محمد، وسط آن حسن و با حذف نام جد خود یعنی سید، به صورت «محمد حسنی مبارک» خوانده شده و اکنون از حکومت خلع گردیده، در نتیجه مهدی باید درب خانه شما را زده باشد، که آن هم احمد بصری است (واحد تحقیقات… ، بی‌تا _ الف: ۱۱).
منبع روایت: سایت‌های رسمی احمد و منابع تبلیغاتی او، آدرس این سخن را کتاب ماذا قال علی(ع)عن آخر الزمان تألیف سید علی عاشور، دانسته‌اند، در حالی که اولین منبع این سخن، کتاب المفاجأه بشراک یا قدس تألیف محمد عیسی داود است. نقطۀ اشتراک هردو کتاب در این است که هیچ‌یک از منابع معتبر و مصادر اولیۀ نقل حدیث نیستند و با توجه به این‌که این افراد خود نیز از معاصران بوده و امیر المؤمنین(ع)را درک نکرده‌اند، باید از منبعی معتبر آدرس دهند که چنین اتفاقی نیز رخ نداده است.
نویسنده کتاب المفاجاه یکی از روزنامه‌نگاران و اساتید دانشگاه مصر است که ادعا دارد نزد برخی از اولیای خدا علوم غریبه را آموزش دیده است. این فرد سنی بوده و نسب خود را به امام حسن مجتبی(ع)می‌رساند. وی اعتقاد دارد مقداری از علوم اهل‌بیت(ع) به‌ویژه علومی موجود از علم جفر حضرت علی(ع)در اختیار پدر، عمو و خود اوست (همو: ۵۷). او علم جفر را علم اعداد دانسته و با تدوین کتاب‌هایی و ادعای آموزش در این‌باره، سخنانی را به حضرت علی(ع)نسبت می‌دهد که تا کنون هیچ‌یک از علمای شیعه و اهل‌سنت بدان اشاره نکرده‌اند. در کتاب او تصریح امام علی(ع)به نام کشورهای امریکا، اسرائیل، نپال، تبت، کره شمالی و جنوبی، اروپا، سنگاپور و… و حتی بیان نام انورسادات، اختلافات در مصر وجریان صلح کمپ دیوید را می‌بینیم (نک: همو: ۴۱۲، ۴۳۸، ۴۳۹، ۴۷۲) و در اصل، هر آن‌چه را که در پیرامون ما اتفاق افتاده است را در قالب روایتی از علی(ع)بیان می‌کند! اگرچه این فرد ادعا دارد که علوم نابی را در اختیار دارد، اما تولد حضرت مهدی(عج)را در مدینه _ نه سامراء _ دانسته و مطابق با عقاید اهل‌سنت، آن حضرت را از نسل امام حسن مجتبی(ع)می‌داند. نکتۀ درخور تأمل این‌که در بخشی از کتابش پس از بحث دربارۀ مرگ فردی با نام عبدالله در آخرالزمان _ که در روایت پیشین بدان اشاره شد _ محبت شدید خود به ملک عبدالله پادشاه عربستان را کتمان نمی‌کند و می‌کوشد او را به عنوان انسانی شجاع، ضدامریکایی و متدین معرفی کند (همو: ۳۹۳).
همچنین بسیار عجیب است با این‌که این فرد چنین اطلاعاتی را برای خود دانسته، اما خلیفۀ اول و دوم و همچنین معاویه را از اولیای خدا و خواص معرفی می‌کند (همو: ۷۸ و ۸۴) و در کتابی دیگر _ که دربارۀ امام مهدی(عج)نگاشته است _ قذافی را یکی از زمینه‌سازان ظهور معرفی می‌کند (داود، بی‌تا _ ب: ۱۳۶و ۱۳۸).
اگرچه نویسندۀ مذکور ادعا دارد مقداری از علم جفر ائمه(ع) در اختیار اوست و مطالب خود را در کتابی جداگانه با عنوان الجفر، أسرار الهاء فی الجفر به چاپ رسانده است، اما باید توجه داشت که یقیناً ادعای این فرد اشتباه است و علم جفر ذکر شده در احادیث اهل‌بیت(ع) از منابع اختصاصی علوم ائمه(ع) به شمار می‌رود و در اختیار هیچ‌کس دیگری قرار نمی‌گیرد (نک: صفار، ۱۴۰۴: ج۱، ۱۵۱؛ کلینی، ۱۴۰۷: ج۱، ۲۳۸). آن‌چه امروزه به عنوان علم جفر آموزش داده می‌شود، با علم جفر موجود نزد امامان معصوم(ع) متفاوت است و نمی‌توان با توجه به علوم غریبه‌ای که در اختیار برخی از اولیای خدا و حتی برخی از شیادان قرار دارد، آن‌چه را به دست آورده‌ایم به ائمه(ع) نسبت دهیم و به عنوان روایت نقل کنیم؛ چراکه این امر نیز مصداق دروغ بستن به اهل‌بیت(ع) است.
نکتۀ دیگر دربارۀ روش کاری محمد عیسی داود، این است که به نسخ خطی‌ای اشاره دارد که گویا تنها در دسترس اوست و گزارش‌هایی را از آن‌ها عنوان می‌کند که ساختگی بودنشان مخفی نیست. یکی از محققان معاصر، شگرد برخی از شیادان را چنین توضیح می‌دهد:
استناد به آثار مخطوط غیررسمی و ناشناخته؛ از قدیم‌الایام رسم بر این بوده است که در این زمینه (ادعاهای ظهور)، به آثار مخطوطی استناد می‌شده که در دسترس عموم قرار نداشته است. برای مثال، گفته می‌شود فلان مطلب را در نسخه‌ای در خانۀ فلان شخص دیده است، اما اکنون نمی‌داند د راختیار کیست؛ یا در نسخه‌ای کهنه آن را دیده است که در خانۀ فلان شیخ در فلان شهر دوردست بوده است. در این زمینه آثاری که به عنوان جفر و جامعه شناخته شده، گاه منسوب به علی(ع)یا منسوب به امام صادق(ع)است، نقش مهمی را بر عهده دارد. غالب این متون برای دیگران شناخته شده نیست؛ به علاوه نسخه‌های فراوان و متعدد و متفاوتی که بیشتر مربوط به علم اعداد و حروف و شامل جدول‌های عجیب و غر یب نجومی و غیره است، در دست است که هیچ‌گونه نسبت و استناد آنان به قرون اولیه اسلامی هم ثابت نیست، چه رسد به معصومین(ع). (جعفریان، ۱۳۹۱: ۴۰)
محتوای روایت: برخلاف نظر طرفداران احمد، مراد نویسندۀ کتاب المفاجاه از عبارت «إن خرج»، سقوط و خلع نیست تا با سقوط دولت حسنی مبارک منتظر ظهور مهدی(عج)باشیم، بلکه این فرد اعتقاد داشته که صاحب مصر و محمد حسنی مبارک برای زمینه‌سازی ظهور، خروج و قیام کرده و از زمینه‌سازان ظهور مهدی(عج)به شمار می‌رود و مراد از «إن خرج»، جنبش حسنی مبارک در راستای ظهور است. او مدعی است فرد زمینه‌ساز ظهور، نام جد خود را تغییر می‌دهد و صاحب و حاکم مصر است. همچنین در کتابی دیگر از این نویسنده، حسنی مبارک به عنوان «شیر مصر» معرفی شده و نام او را به صورت رمزی «محمد ح» ذکر می‌کند.
افزون بر مطالب گذشته، دلیلی وجود ندارد که مراد از مهدی در روایت یاد شده، احمد بصری باشد.
۲٫ تقطیع روایات
گاهی فردی برای اثبات ادعای خود به قسمتی از یک روایت اشاره می‌کند که در صورت بیان آن به صورت کامل و تمام، دلیلی بر ادعای آن‌ها نیست. از این‌رو تقطیع و برش زدن روایات، از نمونه شگردهای مدعیان دروغین بوده و با این عمل راهی برای ادعای خود جست‌وجو می‌کنند.
احمد بصری نیز برای اهداف خود از این شیوه استفاده نموده و برخی از ادلۀ دعوت خود را با این ترفند بیان می‌کند.
الف) احمد از بصره
أن الصادق(ع)سمـی أصحاب القائم(ع)لأبی بصیر فیما بعد فقال(ع): … ومن البصره أحمد؛ (آل سید حیدر کاظمی، بی‌تا: ۲۱۹)
امام صادق(ع)در معرفی یاران حضرت مهدی(عج)فرمود: … در بصره احمد است.
از جمله روایاتی که برای اثبات نام احمد در روایات ادعا می‌شود، روایت فوق است. آن‌ها مدعی‌اند که اهل‌بیت(ع) به نام احمد تصریح کرده‌اند و این از مصادیق بیان امامت یک امام توسط امام پیش از خود است (بصری، ۱۴۳۱: ج۱، ۶۵).
منبع اصلی این روایت کتاب دلائل الامامه است و اگرچه در انتساب آن به محمد بن جریر طبری _ از علمای هم‌عصر شیخ طوسی _ تردید وجود دارد (نک: صفری فروشانی، ۱۳۸۴: ۲۲۳؛ انصاری، ۱۳۷۳: ۱۳۸)، اما قدمت این کتاب به قرن پنجم هجری می‌رسد و از منابع متقدم به شمار می‌رود (نک: تهرانی، ۱۴۰۳: ج۸، ۲۴۲). در همۀ منابع متأخر نیز این روایت را از دلائل الامامه نقل کرده‌اند؛ از جمله کتاب بشاره الاسلام که احمد بصری نشانی روایت را از این منبع ذکر می‌کند.
با مراجعه به متن اصلی روایت، به تقطیع شدن آن توسط احمد بصری پی می‌بریم. عبارت کامل چنین است:
وَ مِنَ الْبَصْرَهِ: عَبْدُ الرَّحْمَنِ بْنُ الْأَعْطَفِ بْنِ سَعْدٍ، وَ أَحْمَدُ بْنُ مُلَیْحٍ، وَ حَمَّادُ بْنُ جَابِرٍ. (طبری، ۱۴۱۳: ۵۷۵)
به تصریح روایت، فردی با نام احمد از بصره، فرزند ملیح است نه فرزند اسماعیل؛ و این روایت نه‌تنها تصریحی بر نام احمد بن اسماعیل بصری ندارد، بلکه دلیلی برای رد ادعای او نیز به شمار می‌رود.
ب) اولین یار مهدی(ع)از بصره (برای مطالعۀ بیشتر، نک: آیتی، ۱۳۹۲: ۵ – ۴۹)
عن علی(ع): … ألا و ان أولهم من البصره؛ (آل سید حیدر کاظمی، بی‌تا: ۲۲۱)
امیر المؤمنین(ع)[در خطبه‌ای] فرمود: اولین یاران مهدی از بصره هستند.
در این روایت تصریح شده است که اولین یاران مهدی(عج)از بصره هستند و چون احمد بن اسماعیل نیز اهل آن دیار است، بر او تطبیق می‌دهند (بصری، ۱۴۳۱: ج۱، ۶۵).
نخستین منبعی که پیش از بشاره الاسلام این روایت را با متن ذکر شده نقل کرده، کتاب الزام الناصب است (حائری یزدی، ۱۴۲۲: ج۲، ۱۶۶). این کتاب، روایت را با عنوان «خطبه البیان» و از علی(ع)نقل می‌کند (برای بررسی سند و اقوال علما دربارۀ اعتبار نداشتن این خطبه، نک: شهبازیان، ۱۳۸۹: ۲۸). هر دو منبع، نام افرادی را که به عنوان یار مهدی(عج)در بصره ذکر شده، علی و محارب آورده‌اند که نه‌تنها دلالتی بر نام احمد ندارد، بلکه دروغ‌گویی او را بیش از پیش بر ما آشکار می‌کند.
الا و ان اولهم من البصره، و آخرهم من الابدال، فأما الذین من البصره فعلی و محارب؛ (آل سید حیدر کاظمی، بی‌تا: ۲۱۱)
بدانید اولین آنان از بصره و آخرینشان از ابدال هستند. پس آنان که از بصره‌اند [نامشان] علی و محارب است.
ج) پیش‌گویی سطیح کاهن
فقال سطیح : … فعندها یظهر ابن المهدی؛ (آل سید حیدر کاظمی، بی‌تا: ۱۸۷)
سطیح کاهن می‌گوید: در آخرالزمان فرزند مهدی ظهور خواهد کرد.
بنابر این روایت، آنان ادعا دارند با توجه به این‌که احمد فرزند حضرت مهدی(عج)است، این سخن به ظهور او اشاره دارد (عقیلی، ۱۴۲۵: ۱۵).
نخست باید متذکر شد که این سخن از یک کاهن نقل شده و اعتبار سخن معصوم(ع)را ندارد و حتی به فرض این‌که درست نقل شده باشد، باز هم بر ادعای احمد دلالت نمی‌کند. اما نکتۀ مهم‌تر، تقطیع دوبارۀ خبری دیگری است که نشان از راهزنی علمی این گروه دارد.
کهن‌ترین منبعی که قسمتی از عبارت‌های این خبر را ذکر کرده است، کتاب الملاحم ابن‌منادی (۳۳۶ق) _ از محدثان اهل‌سنت _ است (ابن‌منادی، ۱۴۱۸: ۵۱، البته عبارت مذکور در این کتاب ذکر نشده است). در میان عالمان شیعی نیز اولین منبع نقل این خبر، کتاب مشارق انوار الیقین اثر حافظ رجب برسی (۸۱۳ق) بوده و تمام منابع متأخر دیگر مانند بحار الانوار از این کتاب نقل می‌کنند (برسی، ۱۴۲۲: ۲۰۰).
پس از مراجعه به کتاب مشارق انوار الیقین و مصدر نقل بشاره الاسلام _ که بحار الانوار است _ درمی‌یابیم که در بشاره الاسلام اشتباه چاپی رخ داده و عبارتی از قلم افتاده است. متن درست خبر چنین است:
فعندها یظهر ابن النبی المهدی؛ (همو؛ مجلسی، ۱۴۰۳: ج۵۱، ۱۶۳)
در آخرالزمان فرزند رسول خدا(ص)، یعنی حضرت مهدی(عج)ظهور خواهد کرد.
این همان اعتقاد همۀ مسلمانان جهان است که روزی حضرت مهدی(عج)_ که از نسل رسول خدا(ص) است _ ظهور خواهد کرد.
برخی از مبلغان این گروه، ادعا می‌کنند شاید در نسخه‌ای خطی عبارت «ابن المهدی» باشد و در نسخۀ موجود نزد صاحب کتاب بشاره الاسلام نیز عبارت «ابن المهدی» بوده است. (دیراوی، ۲۰۱۲: ۴۴) این گروه، نه‌تنها دلیلی بر این مدعا ذکر نمی‌کنند و نسخه‌ای که چنین عبارتی داشته باشد در اختیار ندارند، بلکه با توجه به این‌که عبارت بشاره الاسلام از بحار الانوار بوده و در تمامی نسخ بحار الانوار و مشارق انوار الیقین، «ابن النبی المهدی» آمده است، تردیدی در اشتباه این گروه باقی نمی‌ماند. اگرچه ممکن است برخی الفاظ نقل شده در بحار الانوار و مشارق انوار الیقین با یکدیگر تفاوت داشته باشند، اما از قضا در این عبارت، هیچ نسخه‌ای با نسخۀ دیگر تعارض و تفاوت ندارد.
۳٫ تحریف معنا و مقصود روایت
احمد و یارانش برای اثبات ادعای خود، به تغییر معنا در روایات روی آورده و اخباری که به آن‌ها ارتباط ندارد و دربارۀ حضرت مهدی(عج)نقل شده است را به خود نسبت می‌دهند. در اینجا به تعدادی از برداشت‌های نادرست این گروه اشاره می‌کنیم:
الف) نام مخفی و نام آشکار
قَالَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ(ع)وَ هُوَ عَلَى الْمِنْبَرِ: یَخْرُجُ رَجُلٌ مِنْ وُلْدِی فِی آخِرِ الزَّمَانِ أَبْیَضُ اللَّوْنِ مُشْرَبٌ بِالْحُمْرَهِ مُبْدَحُ الْبَطْنِ عَرِیضُ الْفَخِذَیْنِ عَظِیمٌ مُشَاشُ الْمَنْکِبَیْنِ بِظَهْرِهِ شَامَتَانِ شَامَهٌ عَلَى لَوْنِ جِلْدِهِ وَ شَامَهٌ عَلَى شِبْهِ شَامَهِ النَّبِیِّ(ص) لَهُ اسْمَـانِ اسْمٌ یَخْفَى وَ اسْمٌ یَعْلُنُ فَأَمَّا الَّذِی یَخْفَى فَأَحْمَدُ وَ أَمَّا الَّذِی یَعْلُنُ فَمُحَمَّدٌ؛ (صدوق، ۱۳۹۵: ج۲، ۶۵۳)
امیر المؤمنین(ع)بر فراز منبر فرمودند: از فرزندان من در آخر الزّمان فرزندى ظهور کند که رنگش سفید متمایل به سرخى و سینهاش فراخ و ران‌هایش سطبر و شانههایش قوى است و در پشتش دو خال است؛ یکى به رنگ پوستش و دیگرى مشابه خال پیامبر(ص) و دو نام دارد؛ یکى نهان و دیگرى آشکار. امّا نام نهان احمد و نام آشکار محمّد است.
آنان بر این باورند که مراد از عبارت «اسم» در اینجا «شخصیت» است و نمی‌توان آن را حمل بر معنای حقیقی «اسم» که نام افراد است کرد. از این‌رو مدعی هستند که در روایت، به شخصیت مخفی و گمنام احمد در برابر شخصیت آشکار و شناخته شدۀ حضرت مهدی(عج)اشاره شده است (نک: بصری، ۲۰۱۰الف: ج۱-۴، ۲۲۹).
بسیار عجیب است که این افراد در تعیین مصداق برای صفات ذکر شده در ابتدای روایت تصریح می‌کنند این ویژگی‌ها به امام مهدی(عج)اختصاص دارد و علی(ع)در مقام بیان ویژگی‌های جسمانی حضرت مهدی(عج)بوده است، اما بدون دلیل، ادامۀ روایت را اشاره به دو فرد می‌دانند (نک: زیادی، ۱۴۳۲: ۵۸).
اشتباه این گروه در استدلال به روایت بر کسی پوشیده نیست، و استدلال آنان جز ناآگاهی از فقه‌الحدیث و درک متن دلیلی ندارد.
همان‌گونه که در ابتدای روایت بیان شده است، امام علی(ع)همۀ این ویژگی‌ها و عبارت نام آشکار و مخفی را برای یک فرد ذکر نموده، نه دو نفر؛ و از عبارت‌هایی مفرد مانند «یخرج رجل»، «له»، «رأیته» و «یده» استفاده کرده است. به یقین امام علی(ع)دو اسم را برای یک فرد بیان کرده است و مراد آن حضرت در این روایت، امام مهدی(عج)است. همچنین ممکن نیست که علی(ع)ویژگی‌های یک نفر را بیان کند و در مورد یک فرد سخن بگوید، اما در مقام تطبیق، انتهای کلام را بی‌دلیل به دونفر نسبت دهد.
مراد از اسم مخفی نیز این است که عموماً مردم حضرت مهدی(عج)را با نام «محمد» می‌شناسند و کمتر از نام «احمد» استفاده می‌کنند و عبارت «یخفی» به نام کم‌استعمال و غیرمعروف تعبیر می‌شود.
احمد و مبلغان وی با تمسک به توجیهی عجیب، از معنای حقیقی «اسم» که همان «نام» است پرهیز کرده و به معنای مجازی آن، یعنی «شخصیت» روی می‌آورند. یکی از آنان می‌گوید:
بطبیعه الحال المتبادر من الاسم هو الاول، أی اللفظ الذی یوضع علامه علی الشخص، لا الشخص نفسه. … فلو کان المراد اللفظ فهو قد ذکره فی نفس الروایه و فی نفس الموضع بقوله «فأحمد»، إذن لابد أن یکون المراد خفاء شخص القائم علی الناس. (دوایری، ۲۰۱۲: ۱۴۷)
او معتقد است که اگر مراد از «اسم» در روایت «نام» بود، چرا آن را عنوان کرده‌اند؟ پس مراد شخصیت مخفی است.
در عبارت‌های گذشته توضیح دادیم که با توجه به عبارت‌های به کار رفته به صورت مفرد و برای یک فرد، امکان ندارد مراد حضرت علی(ع)دو نفر باشد و به هر صورت، روایت بر یک نفر دلالت دارد و ویژگی‌های یک فرد را مطرح کرده است و به هیچ ترفندی نمی‌توان مراد از ضمیر مفرد را جمع یا مثنیٰ گرفت.
در پاسخ به این توجیه نیز باید گفت اگرچه برخی از روایات، حکم به حرمت به کار بردن نام حقیقی حضرت مهدی(عج)داده‌اند، اما در اخبار بدان تصریح شده است. پس نمی‌توان گفت دلیل مخفی بودن نام دیگرِ امام عصر(عج)اشارۀ امام علی(ع)به نام مخفی آن حضرت است؛ زیرا به کار بردن آن به قدری در میان مردم کم است که آن را نام مخفی و کم‌استعمال می‌دانند. همین پرسش _ که اگر مقصود، مخفی بودن نام بوده، چرا در روایات ذکر شده است _ در بحث همانندی نام حضرت مهدی(عج)با نام پیامبر(ص) نیز باقی است که در توجیه آن، علمای بزرگوار توضیحاتی ارائه داده‌اند (برای مطالعۀ این بحث، نک: طبسی، ۱۳۸۱: ۲۰۳؛ سلیمیان، ۱۳۸۵: ج۱، ۲۰۱).
ب) شباهت کنیۀ امام مهدی(عج)با نام عمویش
عِیسَى الْخَشَّابِ قَالَ: قُلْتُ لِلْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیٍّ(ع): أَنْتَ صَاحِبُ هَذَا الْأَمْرِ؟ قَالَ: لَا، وَ لَکِنْ صَاحِبُ الْأَمْرِ الطَّرِیدُ الشَّرِیدُ، الْمَوْتُورُ بِأَبِیهِ، الْمُکَنَّى بِعَمِّهِ، یَضَعُ سَیْفَهُ عَلَى عَاتِقِهِ ثَمَانِیَهَ أَشْهُر؛ (ابن‌بابویه، ۱۴۰۴: ۱۱۵؛ صدوق، ۱۳۹۵: ج۱، ۳۱۸)
عیسى خشّاب گوید: به امام حسین(ع)گفتم: آیا شما صاحب‌الامر هستید؟ فرمود: خیر، و لیکن صاحب‌الامر طرید و شرید و خون‌خواه پدرش و داراى کنیه‌ای با اسم عمویش است. او شمشیرش را هشت ماه روى دوش خود مىنهد.
کنیۀ امام مهدی(عج)، ابوالقاسم است و ایشان نمی‌تواند کنیه‌ای مطابق با اسم عمویش، عباس بن علی بن ابی‌طالب(ع) داشته باشد. لذا روایت به فردی اشاره دارد که کنیه‌اش «ابوالعباس» بوده و آن فرد احمد است.
احمد بصری نیز دربارۀ این روایات و تبیین «المکنی بعمه» می‌گوید:
و المراد من الکنیه هنا، أی: أبو فلان. و عمه المقصود فی الروایه العباس بن علی(ع)؛ (بصری، ۱۴۳۱: ج۱-۳، ۱۹۲)
مراد از کنیه این است که بگویی:ابوفلان، و مراد از عمو در این روایت حضرت عباس بن علی(ع)است.
باید توجه کرد که احمد بصری، دلیلی در اثبات ادعای خود _ که مراد از «المکنی بعمه» عباس بن علی(ع) است _ ذکر نکرده و با توجه به احتمالات، می‌توان مراد از «عمّه» را امام حسن مجتبی(ع)و دیگر برادران امام حسن عسکری(ع)_ از جمله جعفر _ دانست.
برابر با مبانی علم حدیث و بیان نورانی امام علی(ع)، در تحلیل اخبار اهل‌بیت(ع) باید به روایات هم‌خانوادۀ آن نگریست تا بتوان روایت مجمل را تبیینی صحیح نمود. به تعبیر دیگر، همان‌گونه که در تفسیر آیات قرآن، از آیات دیگر کمک گرفته می‌شود، در تبیین روایات نیز همین روش به کار می‌رود (نک: کلینی، ۱۴۰۷: ج۱، ۶۳). با این وصف و با توجه به روایات دیگر، پیام این حدیث کاملاً روشن است و در میان احتمالات داده شده، مراد از «عمّه»، جعفر _ برادر امام حسن عسکری(ع)و عموی امام مهدی(عج)_ است.
در نقل شیخ صدوق از امام حسن عسکری(ع)، مطلب فوق تبیین گردیده و امام مهدی(عج)دارای دو کنیه است؛ گاهی آن حضرت را «ابوالقاسم» و گاهی «ابوجعفر» خوانده‌اند (نک: مجلسی، ۱۴۰۳: ج۵۱، ۳۸). در نقل شیخ صدوق آمده است:
حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیٍّ مَاجِیلَوَیْهِ؟رض؟ قَالَ: حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَى الْعَطَّارُ قَالَ: حَدَّثَنَا الْحُسَیْنُ بْنُ عَلِیٍّ النَّیْسَابُورِیُّ قَالَ: حَدَّثَنَا الْحَسَنُ بْنُ الْمُنْذِرِ عَنْ حَمْزَهَ بْنِ أَبِی الْفَتْحِ قَالَ: جَاءَنِی یَوْماً فَقَالَ لِیَ: الْبِشَارَهُ وُلِدَ الْبَارِحَهَ فِی الدَّارِ مَوْلُودٌ لِأَبِی مُحَمَّدٍ(ع)وَ أَمَرَ بِکِتْمَانِهِ. قُلْتُ: وَ مَا اسْمُهُ؟ قَالَ: سُمِّیَ بِمُحَمَّدٍ وَ کُنِّیَ بِجَعْفَر؛ (صدوق، ۱۳۹۵: ج۲، ۴۳۲)
حسن بن منذر گوید: روزى حمزه بن أبى‌الفتح به نزد من آمد و گفت: مژده که روز گذشته براى امام حسن عسکرى(ع)در سرا فرزندى متولّد گردید و او فرمان داد که کودک را پنهان دارند. گفتم: نام او چیست؟ گفت: او را محمّد نامیدهاند و کنیه‌اش ابوجعفر است.
در عبارتی دیگر نیز به این مطلب تصریح شده است:
وَ قَالَ أَبُو الْحَسَنِ عَلِیُّ بْنُ مُحَمَّدٍ حَبَّابٌ، حَدَّثَنِی أَبُو الْأَدْیَانِ قَالَ: قَالَ عَقِیدٌ الْخَادِمُ وَ قَالَ أَبُو مُحَمَّدِ بْنُ خَیْرَوَیْهِ التُّسْتَرِیُّ وَ قَالَ حَاجِزٌ الْوَشَّاءُ کُلُّهُمْ حَکَوْا عَنْ عَقِیدٍ الْخَادِمِ وَ قَالَ أَبُو سَهْلِ بْنُ نَوْبَخْتَ: قَالَ عَقِیدٌ الْخَادِمُ: وُلِدَ وَلِیُّ اللَّهِ الْحُجَّهُ بْنُ الْحَسَنِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ مُوسَى بْنِ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ _ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَیْهِمْ أَجْمَعِینَ _ لَیْلَهَ الْجُمُعَهِ غُرَّهَ شَهْرِ رَمَضَانَ سَنَهَ أَرْبَعٍ وَ خَمْسِینَ وَ مِائَتَیْنِ مِنَ الْهِجْرَهِ وَ یُکَنَّى أَبَا الْقَاسِمِ وَ یُقَالُ أَبُو جَعْفَرٍ وَ لَقَبُهُ الْمَهْدِیُّ؛ (همو: ج۲، ۴۷۵)
… و ابو سهل بن نوبخت گوید: عقید خادم مىگوید: ولىّ خدا حجّه بن الحسن(ع)در شب جمعه اوّل ماه رمضان سال ۲۵۴ هجرى به دنیا آمد و کنیۀ او ابوالقاسم و ابوجعفر و لقبش مهدى است.
ج) انتساب خود به امام حسن عسکری(ع)و به‌کار گیری عنوان«الحسن»
امام صادق(ع)در پاسخ به مفضل بن عمر و دربارۀ ویژگی‌های زمان ظهور فرمود:
صَاحَ صَائِحٌ بِالْخَلَائِقِ مِنْ عَیْنِ الشَّمْسِ بِلِسانٍ عَرَبِیٍّ مُبِینٍ یَسْمَعُهُ مَنْ فِی السَّمَاوَاتِ وَ الْأَرْض یا مَعْشَرَ الْخَلَائِقِ هَذَا مَهْدِیُّ آلِ مُحَمَّدٍ وَ یُسَمِّیهِ بِاسْمِ جَدِّهِ رَسُولِ اللَّهِ(ص) وَ یُکَنِّیهِ بکنیته ، وَ یَنْسُبُهُ إِلَى أَبِیهِ الْحَسَنِ الْحَادِیَ عَشَرَ إِلَى الْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیٍّ _ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَیْهِمْ أَجْمَعِینَ _ بَایِعُوهُ تَهْتَدُوا، وَ لَا تُخَالِفُوا أَمْرَهُ فَتَضِلُّوا؛ (خصیبی، ۱۴۱۹: ۳۹۷)
گویندهاى از چشمۀ خورشید به زبان عربى فصیحى بانگى می‌زند که اهل آسمان‌ها و زمین آن را می‌شنوند، و می‌گوید: اى مردم عالم، این مهدى آل محمد است و او را به نام و کنیۀ جدش پیغمبر(ص) می‌خواند و به پدرش حسن(ع)امام یازدهم تا حسین بن على _ صلوات اللَّه علیهم اجمعین _ نسبت می‌دهد. آن‌گاه گوینده می‌گوید: با وى بیعت کنید که رستگار می‌شوید و با امر او مخالفت ننمایید که گمراه خواهید شد.
پیروان احمد بصری او را «احمد الحسن» می‌خوانند و معتقدند بنابر این روایت، او از طریق امام حسن عسکری(ع)به خاندان رسول خدا(ص) متصل می‌شود (بصری، بی‌تا: ۶۰).
استدلال به این روایت، نادانی و ناآگاهی این گروه را یادآور می‌شود و با این‌که احمد بصری، کنیۀ خود را «ابوالعباس» دانسته (بصری، ۱۴۳۱: ج۱-۳، ۱۹۲) نمی‌توان کنیۀ ذکر شده در روایت که «ابوالقاسم» است را به او نسبت داد. در نتیجه این روایت به نام حضرت مهدی(عج)تصریح دارد که بنابر روایات، آن حضرت همنام رسول خدا(ص) و کنیۀ ایشان کنیۀ جد بزرگوارشان است (صدوق، ۱۳۹۵: ج۱، ۲۸۷).
افزون بر سخن فوق، عبارت‌های قبل و بعد روایت، با حضرت مهدی(عج)مطابقت دارد. در روایت تأکید شده که این فرد در سال ۲۵۷ قمری به دنیا آمده (حلی، ۱۴۲۱: ۴۴۰) و در بین رکن و مقام با او بیعت شده و ۳۱۳ یار دارد و امام حسین(ع)او را همراهی می‌کند (همو: ۴۴۲). در فرازی دیگر از روایت نیز بحث ندا به نام و کنیۀ ایشان _ که با نام و کنیۀ رسول خدا یکی است _ مطرح شده که با این قسمت مذکور از روایت همسو است (همو: ۴۳۵).
نتیجه
در جمع‌بندی آن‌چه گذشت، جای تردید باقی نمی‌ماند که احمد بصری و طرفدارانش همانند دیگر مدعیان دروغین، از روش‌های استفاده از روایت‌های غیرمعتبر، تقطیع و گزینش روایت و تحریف و دستکاری محتوای آن سود جسته و برای اثبات ادعای خود تلاش بسیاری کرده‌اند. برای بیان دروغ‌گو بودن این فرد، تنها به مواردی از ادلۀ مطرح شده در دعوت وی اشاره کردیم تا روش باطل و شگردهای استدلال به دعوت در این گروه را تا حدی نمایان سازیم.منابع
_ ابن‌بابویه، علی بن حسین، الإمامه و التبصره من الحیره، قم، مدرسه الامام المهدی(عج)، چاپ اول، ۱۴۰۴ق.
_ ابن‌طاوس، علی بن موسی، التشریف بالمنن فی التعریف بالفتن، قم، موسسه صاحب الامر(عج)، چاپ اول، ۱۴۱۶ق.
_ ابن‌منادی، احمد بن جعفر، الملاحم، قم، دارالسیره، چاپ اول، ۱۴۱۸ق.
_ ابن‌منظور، محمد بن مکرم، لسان العرب، بیروت، دار صادر، چاپ سوم، ۱۴۱۴ق.
_ انصاری، محمدرضا، «طبری سوم و دلائل الامامه»، ماه‌نامه کیهان اندیشه، قم، مؤسسه کیهان، شماره ۵۸، ۱۳۷۳ش.
_ آل سید حیدر کاظمی، سید مصطفی، بشاره الاسلام فی ظهور صاحب الزمان، بی‌جا، آل‌البیت(ع)، بی‌تا.
_ آیتی، نصرت‌الله، «نقد و بررسی آراء مدعیان مهدویت: با تکیه بر آراء احمد الحسن»، فصل‌نامه علمی _ پژوهشی مشرق موعود، قم، مؤسسه آینده روشن، ش۲۵، تابستان ۱۳۹۲ش.
_ بحرانی، سید هاشم، المحجه فیما نزل فی القائم الحجه، تحقیق: محمد منیر المیلانی، بی‌جا، بی‌نا، بی‌تا.
_ برسی، رجب بن محمد، مشارق أنوار الیقین فی أسرار أمیر المؤمنین(ع)، بیروت، موسسه الاعلمی للمطبوعات، چاپ اول، ۱۴۲۲ق.
_ برقی، احمد بن محمد، المحاسن، قم، دارالکتب الاسلامیه، چاپ دوم، ۱۳۷۱ق.
_ بصری، احمد بن اسماعیل، الجواب المنیر عبر الاثیر، بی‌جا، انتشارات انصار الامام المهدی، چاپ دوم، ۱۴۳۱ق.
_، الرجعه ثالث ایام الله الکبری، إعداد: علاء سالم، بی‌جا، انتشارات انصار الامام المهدی، چاپ اول، ۱۴۳۳ق.
_، المتشابهات، بی‌جا، انتشارات انصار الامام المهدی، ۲۰۱۰الف.
_، نصیحه الی طلبه الحوزات العلمیه، بی‌جا، انتشارات انصار الامام المهدی، چاپ دوم، ۲۰۱۰ب.
_، وصی و رسول الامام المهدی فی التوراه و الانجیل و القرآن، بی‌جا، انتشارات انصار الامام المهدی، چاپ سوم، ۲۰۱۰ج.
_، الوصیه المقدسه، بی‌جا، انتشارات انصار الامام المهدی، بی‌تا.
_ بکری، احمد بن عبدالله، الأنوار فی مولد النبی(ص)، اصفهان، مؤسسه تحقیقات و نشر معارف اهل‌بیت(ع)، بی‌تا.
_ ترابی شهرضایی، اکبر، پژوهشی در علم رجال، قم، نشر اسوه، چاپ اول، ۱۳۸۷ش.
_ تهرانی، محمد بن حسن (آقابزرگ)، الذریعه الی تصانیف الشیعه، بیروت، دارالأضواء، چاپ سوم، ۱۴۰۳ق.
_ جعفریان، رسول، مهدیان دروغین، تهران، نشر علم، چاپ اول، ۱۳۹۱ش.
_ حائری یزدی، علی، إلزام الناصب فی إثبات الحجه الغائب(عج)، بیروت، موسسه الاعلمی للمطبوعات، چاپ اول، ۱۴۲۲ق.
_ حرّ عاملی، محمد بن حسن، وسائل الشیعه، قم، مؤسسه آل‌البیت لإحیاء التراث، چاپ اول، ۱۴۰۹ق.
_ حسینی جلالی، محمدحسین، فهرس التراث الشیعه، قم، دلیل ما، چاپ اول، ۱۳۸۰ش.
_ حسینی قزوینی، محمد، نقد کتاب اصول مذهب الشیعه، قم، مؤسسه تحقیقاتی ولیّ عصر(عج)، چاپ اول، ۱۴۳۰ق.
_ حطاب، احمد، دابه الارض و طالع المشرق، بی‌جا، انتشارات انصار الامام المهدی، ۲۰۰۹م.
_ حلی، حسن بن سلیمان، مختصر البصائر، قم، نشر الاسلامی، چاپ اول، ۱۴۲۱ق.
_ حلى، رضى‌الدین على بن یوسف بن مطهر، العدد القویه لدفع المخاوف الیومیه، قم، کتابخانه آیت‌الله مرعشی نجفی، چاپ اول، ۱۴۰۸ق.
_ خصیبی، حسین بن حمدان، الهدایه الکبری، بیروت، مؤسسه البلاغ، چاپ اول، ۱۴۱۹ق.
_ داود، محمد عیسی، المفاجأه بشراک یا قدس، بی‌جا، مدبولی الصغیر، بی‌تا _ الف.
_، المهدی المنتظر علی الابواب، بیروت، دارالمهدی، بی‌تا _ ب.
_ دیراوی، عبدالرزاق، دعوه السید احمد الحسن هی الحق المبین، بی‌جا، انتشارات انصار الامام المهدی، ۲۰۱۲م.
_ زیادی، حیدر، یمانی موعود؛ حجت الله، انتشارات انصار امام مهدی، ۱۴۳۲ق.
_ سلیمیان، خدامراد، درس‌نامۀ مهدویت، قم، بنیاد فرهنگی حضرت مهدی موعود(ع)، چاپ اول، ۱۳۸۵ش.
_ شهبازیان، محمد، تأملی نو در نشانه‌های ظهور (۱)، قم، بنیاد فرهنگی حضرت مهدی موعود(عج)، چاپ اول، ۱۳۸۹ش.
_ صدوق، محمد بن علی بن بابویه، عیون اخبار الرضا(ع)، به کوشش: مهدی لاجوردی، تهران، نشر جوان، چاپ اول، ۱۳۷۸ش.
_ کمال الدین و تمام النعمه، تحقیق: علی‌اکبر غفاری، تهران، انتشارات اسلامیه، چاپ دوم، ۱۳۹۵ق.
_ صفار، محمد بن حسن، بصائر الدرجات فی فضائل آل محمّد صلّى الله علیهم، قم، مکتبه آیه الله المرعشی النجفی، چاپ دوم، ۱۴۰۴ق.
_ صفری فروشانی، نعمت‌الله، «محمد بن جریر طبری آملی و دلائل الامامه»، فصل‌نامه علمی _ پژوهشی علوم حدیث، سال دهم، قم، مؤسسه علمی _ فرهنگی دارالحدیث، شماره ۳۷ – ۳۸، پاییز و زمستان ۱۳۸۴ش.
_ طباطبایی حسنی، محمدعلی، مائتان و خمسون علامه حتی ظهور الامام المهدی(ع)، بیروت، موسسه البلاغ، چاپ دوم، ۱۴۲۹ق.
_ طبرسی، احمد بن علی، الاحتجاج علی اهل اللجاج، مشهد، نشر مرتضی، چاپ اول، ۱۴۰۳ق.
_ طبری، محمد بن جریر، دلائل الإمامه، قم، انتشارات بعثت، چاپ اول، ۱۴۱۳ق.
_ طبسی، نجم‌الدین، «حکم تسمیه و ذکر نام شریف حضرت ولى عصر(عج)»، فصل‌نامه علمی _ ترویجی انتظار موعود، قم، بنیاد فرهنگی حضرت مهدی موعود(ع)، شمارۀ ۳، بهار ۱۳۸۱ش.
_ طوسی، محمد بن حسن، الغیبه للحجه، محقق: عبادالله تهرانی و علی احمد ناصح، قم، المعارف الاسلامیه، چاپ اول، ۱۴۱۱ق.
_ عاملی، سید جعفر مرتضی، بیان الائمه و خطبه البیان فی المیزان، بیروت، المرکز الاسلامی للدراسات، ۱۴۲۴ق.
_ عرفان، امیرمحسن، «بازخوانی عوامل پیدایش مدعیان دروغین مهدویت و گرایش مردم به آنان»، فصل‌نامه علمی _ ترویجی انتظار موعود، قم، بنیاد فرهنگی حضرت مهدی موعود(ع)، شماره ۳۰، پاییز ۱۳۸۸ش.
_ عقیلی، ناظم، الرد الحاسم علی منکری ذریه القائم، بی‌جا، انتشارات انصار الامام المهدی، ۱۴۲۵ق.
_ کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، تحقیق: علی‌اکبر غفاری و محمد آخوندی، تهران، دارالکتب الإسلامیه، چاپ چهارم، ۱۴۰۷ق.
_ مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، بیروت، داراحیاء التراث العربی، چاپ دوم، ۱۴۰۳ق.
_ مرندی، ابوالحسن، مجمع النورین و ملتقی البحرین، اصفهان، مؤسسه تحقیقات و نشر معارف اهل‌البیت(ع)، بی‌تا.
_ نعمانی، محمد بن ابراهیم، الغیبه، تحقیق: علی‌اکبر غفاری، تهران، نشر صدوق، چاپ اول، ۱۳۹۷ق.
_ واحد تحقیقات انتشارات انصار امام المهدی، ادلۀ جامع دعوت یمانی آل محمّد؛ سید احمد الحسن، بی‌جا، انتشارات انصار الامام المهدی، بی‌تا _ الف.
_ واحد تحقیقات انتشارات انصار امام المهدی، برخی علایم ظهور مهم محقق شده (جزوه آموزشی)، بی‌جا، انتشارات انصار الامام المهدی، بی‌تا _ ب.
_ وب‌سایت خبر آنلاین، به آدرس: khabaronline.ir
_ وب‌سایت روزنامه الشرق الاوسط به آدرس: www.aawsat.com
