مطالعات متفرقه (خارج از سیر مطالعاتی)
نقدهای اسپینوزا بر انسانوار انگاریِ خدا
مقاله ۵، دوره ۴۲، شماره ۲، زمستان ۱۳۹۳، صفحه ۷۳-۸۹ ![]() |
|
نوع مقاله: علمی -پژوهشی | |
نویسندگان | |
حمید طالب زاده۱ ؛ حسین صابری ورزنه ![]() |
|
۱دانشیار گروه فلسفه دانشگاه تهران | |
۲دانشآموخته دکترای فلسفه دانشگاه تهران | |
چکیده | |
اسپینوزا سعادت شناسی خود را مبتنی بر تصویری غیر انسانوار از خداوند میسازد و بدین جهت با تشخیص علل گرایشهای انسانوار انگارانه در حوزۀ الهیات و به طور خاص خداشناسی، به نقد چنین خدایی میپردازد. مقالۀ حاضر با روش منظومه گرایی مفهومی در صدد بیان نقدهای اسپینوزا بر انسانوار انگاری خداست. بدین صورت که مفاهیم اصلی و اشتقاقیای را که اسپینوزا در اطراف این مسئله مطرح میسازد، مشخص کرده تا به منظومهای از مفاهیم به هم مرتبط دست یابد و بحثهای مرتبط با آنها را نظام بخشد. این مقاله نشان میدهد که اسپینوزا ریشۀ انسانوار انگاری را اصولاً در نقص معرفتی بشر میداند. وی با نقد دو مفهوم اصلی «خلق» و «حدوث»، مفاهیم اشتقاقیِ عقل و اراده و حکمت (غایتمداری در فعل) را در این منظومۀ مفهومی مشخص کرده و چنین صفاتی را از جانب ذات ربوبی نفی میکند و بدین واسطه اطلاق خیر و شر اخلاقی و انفعالات عاطفی را نیز بر خداوند بی مبنا میسازد. | |
کلیدواژه ها | |
انسانوار انگاری؛ خلق و حدوث؛ عقل؛ اراده؛ غایت https://jop.ut.ac.ir/article_54164_6b80074fcc9a55315026d57970b6b370.pdf |