خویشکاری خدای نبوی بین النهرینی در فرمان کوروش

کتیبه فرمان کوروش تاکنون اساس پژوهش های فراوان قرار گرفته، ولی به نقش خدای نبوی بین النهرینی در این کتیبه از منظر اسطوره شناختی عنایت چندانی نشده است. کتیبه فرمان کوروش آسیب هایی دیده و نبو و مردوک تنها خدایانی هستند که نامشان در این نوشته باقی مانده است. خدای نبو، صاحب خویشکاری توکل بر خط، کتابت، خرد، محافظت از کاتبان و تا حدی شادی بخشی، گاه وزیر و گاه فرزند مردوک انگاشته می شد. هدف نگارنده در این مقاله بررسی این موضوع است که چرا کوروش هخامنشی در فرمان (استوانه) مشهور خود، که به هنگام فتح بابل دستور نگارش آن را صادر کرد، در کنار نام مردوک از خدای نبو یاد کرده و انگیزه کوروش یا کاتبان تحت فرمان او در استفاده از نام این خدا، به جای نام خدایان دیگر، چه می توانسته باشد. با این هدف ابتدا به معرفی خویشکاری ها و معبد و خاستگاه نبو می پردازیم و سپس نقش او در جاهای مختلف و متون پادشاهی در طول زمان و همچنین اهمیت آمدن نام نبو و مردوک را در کنار یکدیگر ذکر می کنیم. آنگاه به بررسی تقش نبو در استوانه کوروش می پردازیم و نتیجه می گیریم که به احتمال فراوان نبو، به دلیل جانشینی مردوک، حفاظت از پادشاهی کوروش و جانشینش کمبوجیه، توکل بر خرد و عمر طولانی و شادی و قدرت بخشیدن و مشروعیت بخشیدن به کوروش وجانشینانش در این کتیبه به جایگاه دوم پس از مردوک دست یافته است.