سیر زن و الهیات جنسیت

جوامع روایی فریقین و گزارۀ نقصان عقل زن (۱۶ص)

چکیده :

کاستی خرد زنان، گمانه ای است که از دیرباز در متون اسلامی و دیدگاه های عالمان
اسلامی رایج بوده و تأثیرات فرهنگی و اجتماعی خاصی را در ارزشگذاری شخصیت زن
در جهان اسلام به دنبال داشته است. ریشۀ این نگره، تنها در روایات فریقین قابل ردیابی
است، زیرا قرآن در این مسئله ساکت است. بدیهی است، گزارههای روایی »کاستی خ رَد
زنان«، زمانی اعتبار لازم را برای استناد در استنباط آموزهای دینی را پیدا میکنند که از
حیث اسناد و مصدر شرایط علمی و شرعی اعتبار را برخوردار باشند. این پژوهه به
بررسی گونه های این احادیث و شناخت آسیب های وارده بر آنها در ناحیۀ مصادر و اسناد
پرداخته است.

کلیدواژگان : احادیث عقل زنان، گونه شناسی، آسیب شناسی، مصادر، اسناد.

یکی از علل روانی و فرهنگی عقبماندگی و عدم مشارکت زنان در امور اجتماعی، احساس ضعف شخصیتی است که از ترویج ناصحیح برخی متون دینی در جوامع اسالمی پدید آمده است. با توجه به محوریت قرآن و حدیث در جوامع اسالمی، به دست آوردن موضع دین دربارۀ این مسئله میتواند راهگشا باشد. نکتهای که در این میان باید به آن توجه کرد این است که منقوالت فراوانی در متون روایی وجود دارد که نگاهی ابتدایی میتواند گمانۀ تحقیر زن را به ذهن متبادر کند. متأسفانه بسیاری افراد، بر ظاهر این روایات اکتفا کرده و زنان را فاقد صالحیت حضور در عرصههای سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی دانستهاند. تفحص در متون روایی حجم باالیی از این روایات را آشکار میسازد. ظاهر برخی از این احادیث، کمبهره بودن زنان از نیروی عقل را به ذهن متبادر میکند. میتوان این روایات را در سه حوزه: »کاستی خرد زنان«، »نهی مشورت با زنان« و »سفاهت زنان« دستهبندی کرد که در این مجال تنها قسم نخست مدنظر قرار گرفته است. از دیرباز تاکنون، عالمان اسالمی و حتی غیراسالمی به مسئلۀ »کاستی خرد در زنان« توجه کردهاند. از بررسی منقوالت عالمان مسلمان شاید بتوان رویکرد سهگانهای را در میان آنان دربارۀ این روایات به دست آورد:

۱ـ مشهور دانشمندان علوم اسلامی ظاهر این روایات را پذیرفته و به دفاع از آن میپردازند. ۱ ۲ـ برخی دیگر از بزرگان، صدور این سخنان از سوی معصومان: را میپذیرند، اما تلاش میکنند تا آنها را ۱ به گونهای معنا کنند که مرادشان تحقیر و محدود کردن زنان نباشد.۳ـ در دوران معاصر نظریۀ سومی نیز دربارۀ این احادیث مطرح شده که هدف آن، بیان نادرستی اینگونه از ۲ سخنان و مجعول دانستن بسیاری از آنهاست. آنچه مسلّم است، عدم توجه به کنه معنای روایات و اکتفا به ظاهر کالم میتواند آدمی را از نیل به معنای اصلی بازدارد. این امر در زمینۀ تمامی متون مطرح بوده و در متون دینی حساستر است. در برخورد با متون روایی پس از احراز صحت صدور روایت، مراحل متعددی باید طی شود تا معنای اصلی کالم به دست آید. مهمترین این مراحل عبارت از: عرضه بر آیات قرآن، به دست آوردن سایر متون روایی همموضوع و بررسی تاریخی مسئله است. روایاتی که کمبهره بودن زنان از خرد را بیان میدارند نیز از این اصل کلی مستثنا نیستند. با توجه به آنکه در زمینۀ مباحث فقهالحدیثی این دسته از روایات کارهای فراوانی صورت گرفته است، در این مجال تنها به گونهشناسی این احادیث و سپس آسیبشناسی مصادر و اسناد آنها پرداخته و نکات مهمّ پیرامون آن بیان میشود.

نویسنده : علی راد
زینب مجلسی راد

لینک دانلود متن کامل مقاله

شبکه بین المللی مطالعات ادیان

اینفورس (شبکه بین المللی مطالعات ادیان)،‌ بخشی از یک مجموعه فعالیت های فرهنگی است که توسط یک گروه جهادی مجازی انجام می شود. این گروه  بدون مرز، متشکل از اساتید، طلاب، دانشجویان و کلیه داوطلبان باایمان و دغدغه مندی است که علاقمند به فعالیت علمی جهادی در عرصه جنگ نرم هستند. شما هم می توانید یکی از اعضای این گروه باشید(اینجا کلیک کنید). فعالیت های سایت زیر نظر سید محمد رضا طباطبایی، مدرس ادیان و کارشناس صدا و سیماست. موضوعات سایت نیز در زمینه سیر مطالعاتی با رویکرد تقویت بنیه های اعتقادی و پاسخ به شبهات است.

0 0 رای ها
شما هم امتیاز بدهید..
اشتراک در
اطلاع از
guest
0 نظر
بازخورد (Feedback) های اینلاین
View all comments
دکمه بازگشت به بالا
0
افکار شما را دوست دارم، لطفا نظر دهیدx
()
x