مطالعات متفرقه (خارج از سیر مطالعاتی)

خیر و شر در اسلام

آدرس مقاله در پایگاه مجلات تخصصی نور: هفت آسمان » پاییز ۱۳۸۶ – شماره ۳۵ (از صفحه ۴۰ تا ۴۴)
خیر و شر در اسلام (۵ صفحه)
مصاحبه شونده : عادل تئودور خوری،
هفت آسمان » پاییز ۱۳۸۶ – شماره ۳۵ (صفحه ۴۰)


‌ ‌‌‌خـیر‌ و شر در اسلام

در گفتوگویی دیگر با پروفسور عادل تئودور خوری[۱]

دیدگاه اسلام‌ را‌ در‌ مورد مـقوله خـیر و شـر تشریح فرمایید؟

n اسلام آیینی توحیدی است و تأکید آن بر وجود ذات حق‌ است. تصویری که اسلام از ایمان ارائه داده اسـت، عامل نجات و سعادت او‌ است. اسلام بر بنیاد‌ اعتراف‌ به یگانگی پروردگار و پیروی مـطلق از فرمان خالق هستی بـنا شـده و مسلمان بودن در گرو داشتن ایمان و باور کامل به آن است. بر اساس آموزه های قرآن، خداوند در متن زندگی‌ انسان قرار دارد و در ایمان، رفتار و کردار او نقش دارد، از این رو انسان تنها با پیروی از فرمان های الاهـی به سرمنزل مقصود در دنیا و آخرت رهنمون می شود. انسانی‌ که‌ به حضور خداوند در زندگی مادی و رستاخیز باور نداشته باشد عصیانگر بوده و از هدایت پروردگار محروم است واین آغاز گمراهی است. در مقابل، انـسان مـؤمن در زندگی خود تسلیم بی‌ قید‌ و شرط الاهی بوده، همواره در حالت توکل به او به سر می برد. تسلیم و خضوع در برابر اراده پروردگار مبنای اصلی اندیشه اسلامی را شکل می دهد. انسان آفریده‌ بـرگزیده‌ خـداوند است که بر دیگر آفریده ها برتری داده شده است. در جای جای قرآن فضیلت انسان بر دیگر مخلوقات به خوبی مشهود است. در سوره حجر، آیات ۲۸‌ و ۲۹‌ اشاره‌ دارد به این که خـدا‌ از‌ روحـ‌ خود در انسان دمیده است و در سوره تین آیه ۳ تأکید دارد که خداوند انسان را در بهترین حالت آفریده است گرچه‌ انسان‌ بر‌ پایه قرآن، خلیفه و جانشین خداوند در زمین است‌، با‌ این همه از لغـزش و گـناه در امـان نیست.

گناه از بدو پیدایش انـسان هـمواره بـا او بوده است. حضرت‌ آدم‌ هنگامی‌ که در بهشت بود از فرمان خداوند عصیان کرد و دچار‌ لغزش شد. به دیگر سخن لغزش آدم و حوا نـمونه ای از طـبیعت و سـرشت آدمی است که او را‌ در‌ معرض‌ خطا و لغزش و در نهایت گـناه قـرار داده است. با این حال‌ اسلام‌ بر این نکته تأکید دارد که در کنار لغزش و گناه، باب

هفت آسمان » پاییز ۱۳۸۶ – شماره ۳۵ (صفحه ۴۱)


توبه و مغفرت الاهی باز اسـت‌ و لغـزش‌ و مـغفرت‌ همواره در زندگی انسان جریان دارد.

از دیدگاه اسلام پایبندی انسان به‌ اوامـر‌ الاهی‌ نیز بر اساس شرایطی که در آن به سر می برد متفاوت است، زیرا‌ هنگامی‌ که‌ خداوند درهای رحـمت خـود را بـه روی او می گشاید وی از آن شادمان‌ می‌ شود و اگر با دشواری روبه رو شود، دچـار یـأس از رحمت الاهی شده‌ کفر‌ میورزد‌. هنگامی که درخواستی از خداوند دارد رو به جانب او می آورد و با گذر‌ از‌ سختی هـا و مـشکلات بـار دیگر، خداوند را به فراموشی می سپرد.

قرآن در‌ سوره‌ یوسف‌ آیه ۵۳ به نـفس امـاره انـسان اشارت دارد و این که همواره در معرض وسوسه های‌ شیطانی‌ است. از همین رو قرآن به صراحت تـأکید دارد کـه شـیطان دشمن‌ انسان‌ های‌ مؤمن است. پیروی انسان از شیطان و روی آوردن انسان به اعمال نکوهیده که قـرآن از‌ آنـها‌ نهی‌ کرده است نگونبختی را در هر دو جهان در پی دارد.

ابعاد‌ اجتماعی‌ فساد در اسلام را تشریح کنید.

n بـا نـگاه بـه آیات قرآن می توان نشانه های فساد‌ را‌ در ابعاد اجتماعی مشاهده کرد. در سوره شعراء آیـات ۱۵۱ و ۱۵۲ خـداوند‌ از‌ مؤمنان می خواهد که از اسراف کنندگانی‌ که‌ در‌ پی فساد و تباهی در زمین اند و اصلاح‌ نـمی‌ پذیـرند، پیـروی نکنند. قرآن کشتن افراد بی گناه، روابط ناسالم در فعالیت بازرگانی‌، دروغ‌ گفتن، افترا بستن و هـر نـوع‌ ستم‌ به فرد‌ و جامعه‌ را‌ فساد می داند، زیرا همه این‌ اعمال‌، زنـدگی اجـتماعی را دچـار معضل کرده، سعادت انسان را به خطر می‌ اندازد‌. قرآن کریم تأکید دارد که خداوند‌ خواهان نـزول رحـمت بـر‌ بندگانش‌ است و جهان چیزی جز آزمون‌ بزرگ‌ و تحمل مسئولیت نیست. از این رو در سـوره بـقره آیه ۳۰ بر نقش‌ انسان‌ به عنوان جانشین خداوند بر‌ زمین‌ اشارت‌ شده است. انسان‌ با‌ وجـود ضـعف و ناتوانی و گرفتارشدن‌ در‌ هواهای نفسانی و دشمنی شیطان با او موظف به پیروی و حفظ امـانتی اسـت که خداوند‌ بر‌ دوش او نهاده است. شرایط گـوناگونی‌ کـه‌ انـسان در‌ زندگی‌ با‌ آن روبه رو می‌ شود، فرصت مـناسبی اسـت تا وی در مواجهه با دشواری های زندگی ایمان خود را‌ حفظ‌ نماید. در سوره نحل آیـه ۴۰‌ بـر‌ این‌ سخن‌ تأکید‌ شده اسـت کـه‌ انسان‌ بـاید هـمواره بـه یاد داشته باشد که آیا در شـمار شـکرگذاران نعمت های خداوند است و یا‌ در‌ زمره‌ ناسپاسان.

هفت آسمان » پاییز ۱۳۸۶ – شماره ۳۵ (صفحه ۴۲)


چگوه قرآن انسان ها را بـه‌ صـلاح‌ و سداد‌ هدایت‌ می‌ کند؟

n انسان‌ با خـودآگاهی زمینه خداشناسی را برای خـود هـموار می کند. پیامبران این پیـام مـهم را برای بشریت به ارمغان آورده اند که ایمان به خداوند تنها عامل‌ نجات دهـنده انـسان هاست. آیه ۲۵ سوره انبیاء و آیـات ۶۰ و ۶۱ سـوره یـاسین مؤید این نـظر اسـت. برای رسیدن به ایـمان و چـنگ انداختن به ریسمان الاهی باید قلب سلیم داشت‌ و کسانی‌ که این نعمت را دارند بـه خـودآگاهی و درک قدرت مطلقه خداوند بر هستی نـایل مـی شوند. در ایـن بـاره بـه سوره بقره آیه ۱۶۴، سـوره انعام آیه ۹۹ و سوره‌ روم‌ آیات ۱۷ تا ۲۵ مراجعه کنید. اما اگر انسان از ایمان به خداوند سـرباز زنـد راه هلاک و تباهی را در پیش گرفته، همه‌ اعـمالش‌ بـاطل و بـی ارزش خـواهد بـود‌، زیرا‌ انسانی کـه خـداوند را انکار نماید هیچ یک از کارهایش به نجات او کمکی نمی کنند. فلسفه بعثت پیامبران نیز ناشی از آن اسـت‌ کـه‌ اگـر نفس اماره مهار‌ نشود‌ می تواند انـسان را در دو جـهان بـه سـوی نـگونبختی سـوق دهد. فرستادگان الاهی انسان ها را به تعقل و تدبیر در جهان هستی وا می دارند. نکته بسیار مهم در‌ آموزه‌ های قرآنی این است که انسان مؤمن نه تنها به بـهشت راه می یابد، بلکه در این جهان به انسان نمونه تبدیل می شود. انسان مؤمن از منظر اسلام به‌ کسی‌ اطلاق می‌ شود که پس از ایمان و شهادت دادن به حقانیت دین اسلام به واجبات دیـنی خـود عمل کند‌. به دیگر سخن، این واجبات ساز و کارهای نجات انسان از ورطه‌ هواهای‌ شیطانی‌ است.

انسان مؤمن نیز باید با دیگر پیروان اسلام رفتار برادرانه داشته باشد. سوره تـوبه آیـه ۷۱‌ و ‌‌سوره‌ حجرات آیه ۱۰ به این نکته مهم اشارت دارد. به تعبیر دیگر مؤمنان‌ باید‌ به‌ یاری دیگر انسان ها به ویژه تنگدستان و بینوایان بـرخیزند. در سـایه وجود چنین انسان هایی‌ جـامعه نـمونه اسلامی که قرآن از آن به «خیر أمّه» یاد می کند‌، به وجود می آید‌. به‌ سخره نگرفتن افراد، برتر شمردن عفو و بخشش بر گرفتن انـتقام و ایـن که انسان دشمن خـود را بـه دوست تبدیل کند، از راه های رسیدن به ایمان راستین است.

بر اساس آیات‌ صریح قرآن کریم، خداوند برای زندگی انسان ها احترام و ارزش بسیاری قائل است و فردی که دستش به خون انـسان بـی گناهی آغشته شود، گویی حق همه بشریت نابود کرده و مورد خشم‌ خداوند‌ قرار می گیرد. مجازات هایی که قرآن برای موارد متعدد تعیین کرده نیز همگی در چارچوب حفظ و صیانت جـامعه ایـمانی است.

هفت آسمان » پاییز ۱۳۸۶ – شماره ۳۵ (صفحه ۴۳)


قـرآن چه ساز و کارهایی را برای رسیدن به ایمان‌ راستین‌ ارائه می دهد؟

n نماز که روی آوردن انسان به خداوند است از مهم تـرین ساز و کارهای رسیدن به ایمان است، زیرا فرد نمازگزار انسانی شـکرگزار اسـت کـه رهنمودهای قرآنی را‌ برای‌ اصلاح خود بر می گزیند. روزه، حج و زکات نیز همگی در همین چارچوب قرار دارند.

کـوتاه ‌ ‌سـخن این که این تنها خداوند است که قادر به نجات انسان از‌ زشتی‌ هـا‌ و آلودگـی هـاست، همچنانکه هر انسان‌ گنه‌ کاری‌ خودش مسئول اعمالش می باشد و هیچ کس نمی تواند بـار دیگری را بر دوش بکشد. در این باره سوره زمر آیه‌ ۷ و انعام‌ آیه‌ ۱۶۴ به این مـوضوع اشاره دارد.

[۱]. این گفتوگو‌ در‌ اردی بـهشت ۱۳۸۵ تـوسط جناب آقای بوذر جمهری به نمایندگی از فصلنامه هفت آسمان انجام گرفته است و چون ارتباط‌ مستقیمی‌ با‌ محورهای فصلنامه نداشته از چاپ آن صرف نظر کرده بودیم‌. اما اینک برای آگاهی خوانندگان محترم از مـیزان آشنایی جناب خوری با مفاهیم اسلامی و قرآنی به نشر آن‌ به‌ عنوان‌ ضمیمه مصاحبه اخیر فصلنامه با ایشان اقدام نمودیم. هفت آسمان

هفت آسمان » پاییز ۱۳۸۶ – شماره ۳۵ (صفحه ۴۴)


شبکه بین المللی مطالعات ادیان

اینفورس (شبکه بین المللی مطالعات ادیان)،‌ بخشی از یک مجموعه فعالیت های فرهنگی است که توسط یک گروه جهادی مجازی انجام می شود. این گروه  بدون مرز، متشکل از اساتید، طلاب، دانشجویان و کلیه داوطلبان باایمان و دغدغه مندی است که علاقمند به فعالیت علمی جهادی در عرصه جنگ نرم هستند. شما هم می توانید یکی از اعضای این گروه باشید(اینجا کلیک کنید). فعالیت های سایت زیر نظر سید محمد رضا طباطبایی، مدرس ادیان و کارشناس صدا و سیماست. موضوعات سایت نیز در زمینه سیر مطالعاتی با رویکرد تقویت بنیه های اعتقادی و پاسخ به شبهات است.

0 0 رای ها
شما هم امتیاز بدهید..
اشتراک در
اطلاع از
guest
0 نظر
بازخورد (Feedback) های اینلاین
View all comments
دکمه بازگشت به بالا
0
افکار شما را دوست دارم، لطفا نظر دهیدx
()
x