مطالعات متفرقه (خارج از سیر مطالعاتی)
اجتهاد در تفسیر بخاری با تأثیرپذیری فراوانش از ابوعبیده
دانشیار دانشگاه کاشان
چکیده: (۴۲۱۸ مشاهده)
کتاب صحیح بخاری از کتابهای پایه و مورد رجوع مسلمانان است که روایات تفسیری در بخشی از آن گردآوری و «کتاب التفسیر» نامیده شده است. با آنکه از یک کتاب حدیثی صرف و نگارش یافته در سدههای نخستین، نباید چشمداشتی جز رویکردی ویژه به حدیث مسند داشت، بخش کتاب التفسیر آن، جلوهگاه گونهای از تفسیر عقلی (ادبیـ بلاغی) و نه کاملاً اثری است. بریدن سند روایات، بهرهگیری فراوان از سخنِ مفسران مجتهد، گردآوری روایات تفسیری در یک جا و نامگذاری آنها و برگزیدن روایات سره از دیگر روایات، مواردی است که اجتهاد در این تفسیر را پررنگتر میسازد. بخاری در این تفسیر، ذیل تفسیر واژگان و مفردات قرآنی، نام مفسر آن را نیز یاد میکند اما گاهی از مفسر آنها نامی نمیبرد که گمان میرود تفسیر از خود ایشان باشد، در حالی که چند سده بعد شارحانِ صحیح بخاری، بیشتر آنها را به ابوعبیده معمر بن مثنی تیمی نسبت دادهاند؛ از این رو، هنگام جستوجو از انگیزه و چرایی یاد نکردن نام ابوعبیده، دو علت اصلی شایستۀ یاد کردن و درنگ است: یکی رفتار بر اساسِ شیوه متقدمان در نام نبردن از صاحب مطالب و دیگری جلوگیری از افزایش حجم این تفسیر.
واژههای کلیدی: کتاب التفسیر، تفسیر روایی، تفسیر اجتهادی، تفسیر ادبی، ابوعبیده.
Rastegār P, Poorbarāt A. A Study of Ijtihad in the Interpretation of Tafsir al-Bukhāri, and its Strong Effect from Abu Obeida. hadith studies. 2013; 0 (9) :173-196
URL: http://s-hadith.kashanu.ac.ir/article-1-152-fa.html
Rastegār P, Poorbarāt A. A Study of Ijtihad in the Interpretation of Tafsir al-Bukhāri, and its Strong Effect from Abu Obeida. hadith studies. 2013; 0 (9) :173-196
URL: http://s-hadith.kashanu.ac.ir/article-1-152-fa.html