عزاداری و ثواب گریه بر امام حسین علیه السلام در بیان جامع امام رضا علیه السلام
| بیان جامع امام رضا علیه السلام در گرامی داشت ایام محرم، عزاداری، ثواب گریه بر امام حسین علیه السلام | ||
مقدمه:دشمنان قسم خورده‌ی اهل بیت علیهم السلام، در ایام محرم و عزاداری، شبهاتی را در بحث عزاداری سالار شهیدان حضرت ابا عبد الله الحسین علیه السلام از شبکه‌های اجتماعی مطرح می‌کنند، اما غافل از این که طرح این شبهات، به استحکام بیشتر عقایید جوانان شیعه و اهل سنتی که به خاندان اهل بیت و امام حسین علیه السلام ارادت دارند، می‌انجامد. سؤال مطرح می‌کنند: آیا گریه و عزاداری برای امام حسین علیه السلام بدعت است؛ آیا صحابه برای ایشان عزاداری و گریه نکرده اند. آیا ائمه‌ای شما برای امام حسین علیه السلام عزاداری کرده اند که شما مجلس عزا می‌گیرید؟ آیا ائمه شما برای ایشان گریه کرده اند؟ آیا عزاداری و گریه ثوابی هم دارد؟ چرا شما کار بدون ثواب انجام می‌دهید؟ آنچه گفته شد، مهمترین سؤالات دشمنان اهل بیت در بحث عزاداری است که در این روایت نورانی، امام هشتم علیه السلام به همه‌ی آنها پاسخ داده است. ابتدا متن و ترجمه‌ی روایت را ذکر می‌کنیم و پس از آن به تحلیل موضوعات آن می‌پردازیم. اما قبل از پرداختن به بحث، نکته‌ی مهم قابل توجه جوانان عزیز شیعه این است که شیعیان، اعتقاد شان را از پیامبر و اهل بیت علیهم السلام می‌گیرند؛ یعنی گفتار و رفتار آن بزرگواران برای ما حجت است، نه گفتار و رفتار صحابه ؛ زیرا طبق عقیده شیعه و اهل سنت، صحابه پیامبر صلی الله علیه وآله (جز امیرمؤمنان و فرزندانش) ، معصوم نیستند. بنا براین، شایستگی اقتدا و پیروی کردن را ندارند. و گذشته از آن، برخی از همان صحابه نیز بوده اند که در حادثه عاشورا در صف مقابل امام حسین علیه السلام قرار داشته اند و در مقابل آن حضرت شمشیر کشیده و فرماندهی هزاران جنگجو را در کربلا بر عهده داشته اند. اسامی گروهی از صحابه را که در کربلا و در سپاه یزید بوده اند، از منابع اهل سنت در مقاله‌ی جدا آورده ایم، لطفا برای اطلاع بیشتر به این آدرس مراجعه فرمایید: آیا شیعیان کوفه امام حسین علیه اسلام را شهید کردند؟
اهل بیت علیهم السلام، اهتمام ویژه‌ای به عزاداری و گریه بر امام حسین علیه السلام داشته اند و این مطلب در روایات فراوان نقل شده است که در این نوشتار، یکی از روایات را مورد تحلیل و بررسی قرار می‌دهیم. روایت جامع امام هشتم علیه السلاممرحوم شیخ صدوق رحمه الله علیه، در کتاب الامالی، این روایت را باسند صحیح این گونه نقل کرده است: «۲۰۲ / ۵ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیٍّ مَاجِیلَوَیْهِ رَحِمَهُ اللَّهُ قَالَ حَدَّثَنَا عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ الرَّیَّانِ بْنِ شَبِیبٍ قَالَ دَخَلْتُ عَلَى الرِّضَا علیه السلام فِی أَوَّلِ یَوْمٍ مِنَ الْمُحَرَّمِ- فَقَالَ لِی: یَا ابْنَ شَبِیبٍ أَصَائِمٌ أَنْتَ فَقُلْتُ لَا فَقَالَ إِنَّ هَذَا الْیَوْمَ هُوَ الْیَوْمُ الَّذِی دَعَا فِیهِ زَکَرِیَّا علیه السلام رَبَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ فَقَالَ رَبِّ هَبْ لِی مِنْ لَدُنْکَ ذُرِّیَّهً طَیِّبَهً إِنَّکَ سَمِیعُ الدُّعاءِ فَاسْتَجَابَ اللَّهُ لَهُ وَ أَمَرَ الْمَلَائِکَهَ فَنَادَتْ زَکَرِیَّا وَ هُوَ قائِمٌ یُصَلِّی فِی الْمِحْرابِ أَنَّ اللَّهَ یُبَشِّرُکَ بِیَحْیى فَمَنْ صَامَ هَذَا الْیَوْمَ ثُمَّ دَعَا اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ اسْتَجَابَ اللَّهُ لَهُ کَمَا اسْتَجَابَ لِزَکَرِیَّا علیه السلام. ثُمَّ قَالَ یَا ابْنَ شَبِیبٍ إِنَّ الْمُحَرَّمَ هُوَ الشَّهْرُ الَّذِی کَانَ أَهْلُ الْجَاهِلِیَّهِ فِیمَا مَضَى یُحَرِّمُونَ فِیهِ الظُّلْمَ وَ الْقِتَالَ لِحُرْمَتِهِ فَمَا عَرَفَتْ هَذِهِ الْأُمَّهُ حُرْمَهَ شَهْرِهَا وَ لَا حُرْمَهَ نَبِیِّهَا صلی الله علیه وآله لَقَدْ قَتَلُوا فِی هَذَا الشَّهْرِ ذُرِّیَّتَهُ وَ سَبَوْا نِسَاءَهُ وَ انْتَهَبُوا ثَقَلَهُ فَلَا غَفَرَ اللَّهُ لَهُمْ ذَلِکَ أَبَداً. یَا ابْنَ شَبِیبٍ إِنْ کُنْتَ بَاکِیاً لِشَیْءٍ فَابْکِ لِلْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ علیه السلام فَإِنَّهُ ذُبِحَ کَمَا یُذْبَحُ الْکَبْشُ وَ قُتِلَ مَعَهُ مِنْ أَهْلِ بَیْتِهِ ثَمَانِیَهَ عَشَرَ رَجُلًا مَا لَهُمْ فِی الْأَرْضِ شَبِیهُونَ وَ لَقَدْ بَکَتِ السَّمَاوَاتُ السَّبْعُ وَ الْأَرَضُونَ لِقَتْلِهِ وَ لَقَدْ نَزَلَ إِلَى الْأَرْضِ مِنَ الْمَلَائِکَهِ أَرْبَعَهُ آلَافٍ لِنَصْرِهِ فَوَجَدُوهُ قَدْ قُتِلَ فَهُمْ عِنْدَ قَبْرِهِ شُعْثٌ غُبْرٌ إِلَى أَنْ یَقُومَ الْقَائِمُ فَیَکُونُونَ مِنْ أَنْصَارِهِ وَ شِعَارُهُمْ یَا لَثَارَاتِ الْحُسَیْنِ. یَا ابْنَ شَبِیبٍ لَقَدْ حَدَّثَنِی أَبِی عَنْ أَبِیهِ عَنْ جَدِّهِ علیه السلام أَنَّهُ لَمَّا قُتِلَ الْحُسَیْنُ جَدِّی علیه السلام مَطَرَتِ السَّمَاءُ دَماً وَ تُرَاباً أَحْمَرَ. یَا ابْنَ شَبِیبٍ إِنْ بَکَیْتَ عَلَى الْحُسَیْنِ علیه السلام حَتَّى تَصِیرَ دُمُوعُکَ عَلَى خَدَّیْکَ غَفَرَ اللَّهُ لَکَ کُلَّ ذَنْبٍ أَذْنَبْتَهُ صَغِیراً کَانَ أَوْ کَبِیراً قَلِیلًا کَانَ أَوْ کَثِیراً. یَا ابْنَ شَبِیبٍ إِنْ سَرَّکَ أَنْ تَلْقَى اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ وَ لَا ذَنْبَ عَلَیْکَ فَزُرِ الْحُسَیْنَ علیه السلام. یَا ابْنَ شَبِیبٍ إِنْ سَرَّکَ أَنْ تَسْکُنَ الْغُرَفَ الْمَبْنِیَّهَ فِی الْجَنَّهِ مَعَ النَّبِیِّ وَ آلِهِ صلی الله علیه وآله فَالْعَنْ قَتَلَهَ الْحُسَیْنِ. یَا ابْنَ شَبِیبٍ إِنْ سَرَّکَ أَنْ تَکُونَ لَکَ مِنَ الثَّوَابِ مِثْلَ مَا لِمَنِ اسْتُشْهِدَ مَعَ الْحُسَیْنِ علیه السلام فَقُلْ مَتَى مَا ذَکَرْتَهُ یا لَیْتَنِی کُنْتُ مَعَهُمْ فَأَفُوزَ فَوْزاً عَظِیماً. یَا ابْنَ شَبِیبٍ إِنْ سَرَّکَ أَنْ تَکُونَ مَعَنَا فِی الدَّرَجَاتِ الْعُلَى مِنَ الْجِنَانِ فَاحْزَنْ لِحُزْنِنَا وَ افْرَحْ لِفَرَحِنَا وَ عَلَیْکَ بِوَلَایَتِنَا فَلَوْ أَنَّ رَجُلًا تَوَلَّى حَجَراً لَحَشَرَهُ اللَّهُ مَعَهُ یَوْمَ الْقِیَامَه». الصدوق، ابوجعفر محمد بن علی بن الحسین _متوفاى۳۸۱ق _ ، الأمالی، ص ۱۹۲، تحقیق و نشر: قسم الدراسات الاسلامیه – مؤسسه البعثه – قم، الطبعه: الأولى، ۱۴۱۷هـ. «ریان بن شبیب می‌گوید: در روز اول محرم خدمت امام رضا علیه السلام رسیدم، آن حضرت فرمود: اى فرزند شبیب آیا روزه هستى؟ عرض کردم: روزه ندارم. فرمود: در این روز، حضرت زکریا (علیه السلام) دعا کرد و از خداوند خواست تا به او فرزندى عنایت کند، خداوند دعاى او را اجابت فرمود و به فرشتگان امر نمود تا هنگامى که زکریا در محراب مشغول عبادت است وى را مژده دهند که خداوند به او فرزندى خواهد داد، اینک هر کس امروز روزه داشته باشد و از خداوند هر چه بخواهد، مورد اجابت قرار خواهد؛ گرفت همان طور که دعاى زکریا مستجاب شد. سپس فرمود: ای پسر شبیب ! همانا محرم ماهی است که مردم زمان جاهلیت در این ماه ظلم و کشتن افراد را به خاطر حفظ حرمت این ماه، حرام می‌دانستند؛ اما این امت (امت اسلام) حرمت این ماه و حرمت پیامبرش را نشناختند و در این ماه ذریه ایشان را کشتند و زنانش را اسیر و اموالش را غارت کردند؛ پس خداوند آنها را هرگز نیامرزد. اى فرزند شبیب اگر خواستی بر کسى گریه کنى، بر حسین بن على علیه السلام گریه کن که او را مانند گوسفند سر بریدند، و هیجده نفر از خاندان او را که مانند آنها در زمین نبودند با وى کشته شدند، آسمان و زمین براى کشته شدن او گریه کردند. چهار هزار فرشته براى یارى کردن او فرود آمدند و او را کشته یافتند، و آنها محزون و غبار آلود در کنار قبر او می‌باشند تا وقتى که قائم علیه السلام قیام کند، در هنگام ظهور قائم، آن فرشتگان وى را یارى مىکنند و شعار آنان «یا آل ثارات الحسین» علیه السلام مىباشد. اى پسر شبیب! پدرم از پدرش از جدش برایم نقل کرد، چون جدم حسین (علیه السلام) کشته شد، آسمان خون و خاک سرخ بارید. اى فرزند شبیب! اگر بر حسین بن على علیهما السلام گریه کنی تا این که اشکهایت بر گونههایت جارى شود، خداوند همه گناهان تو را مىآمرزد، بزرگ باشد یا کوچک اندک باشد یا زیاد. اى فرزند شبیب! اگر میخواهى خداوند را ملاقات کنى در حالى که گناه نداشته باشى، حسین علیه السلام را زیارت کن. اى فرزند شبیب! اگر میخواهى در بهشت جاى گیرى و با محمد و آلش همنشین گردى، قاتلان حسین علیه السلام را لعنت کن. اى فرزند شبیب! اگر میخواهى ثواب شهداى کربلا را داشته باشى، هر گاه یاد آنها را کردى بگو: «یا لَیْتَنِی کُنْتُ مَعَهُمْ فَأَفُوزَ فَوْزاً عَظِیماً»؛ ای کاش با آنان بودم تا به رستگاری بزرگ می‌رسیدم. اى فرزند شبیب! اگر میخواهى با ما در درجات بلند قرار گیرى، در هنگام اندوه ما اندوهگین باش، و در وقت خوشحالى ما خوشحالى کن، اکنون به ولایت ما چنگ بزن و بدان اگر کسى سنگى را دوست داشته باشد، خداوند روز قیامت او را با همان سنگ محشور می‌کند». تصحیح سند روایتاین روایت از نظر سند صحیح است. در این قسمت سخنان برخی از علمای شیعه را که بر صحت سند آن تصریح کرده اند، ذکر می‌کنیم: مرحوم علامه‌ی مجلسی اول در کتاب روضه المتقین فی شرح من لا یحضره الفقیه، تصریح نموده که این روایت معتبر است: «و فی الحسن کالصحیح، عن الریان بن شبیب قال: دخلت على الرضا علیه السلام فی أول یوم من المحرم فقال لی یا بن شبیب أ صائم أنت؟ فقلت: لا،..» «در روایت حسن که همانند صحیح است، از ریان بن شبیب نقل شده که می‌گوید: در روز اول محرم بر امام رضا علیه السلام وارد شدم …» مجلسى، محمدتقى بن مقصودعلى، ـ متوفای ۱۰۷۰ ق – ، روضه المتقین فی شرح من لا یحضره الفقیه، ج ۵، ص ۳۸۳، (ط – القدیمه) – قم، چاپ: دوم، ۱۴۰۶ ق. مرحوم محقق بحرانی در کتاب الحدائق الناضره، نیز سند روایت را صحیح می‌داند: «وروى فی کتاب المجالس وعیون الأخبار فی الصحیح عن الریان بن شبیب قال : ” دخلت على الرضا علیه السلام فی أول یوم من المحرم فقال لی یا ابن شبیب أصائم أنت ؟ فقلت لا . …» «در کتابهای مجالس و عیون الاخبار، در روایت صحیح از ریان بن شبیب نقل شده که می‌گوید: بر امام رضا علیه السلام در روز اول محرم وارد شدم ….» البحرانی، الشیخ یوسف، – متوفای ۱۱۸۶ ق – ، الحدائق الناضره فی أحکام العتره الطاهره، ج ۱۳، ص ۳۷۷، ناشر : مؤسسه النشر الإسلامی التابعه لجماعه المدرسین بقم المشرفه، طبق برنامه مکتبه اهل البیت. شیخ هادی نجفی از علمای معاصر نیز بعد از نقل روایت، بر معتبر بودن سند روایت تصریح کرده است: «الروایه معتبره الإسناد. ونقلها الصدوق أیضا بهذا السند فی الأمالی : المجلس السابع والعشرون ح ۵ / ۱۱۲ .» «روایت از نظر سند معتبر است، و آن را شیخ صدوق نیز با این سند در کتاب الامالی، مجلس ۲۷ حدیث پنجم روایت کرده است.» النجفی، الشیخ هادی، موسوعه أحادیث أهل البیت (ع)، ج ۲، ص ۷۸، طبق برنامه مکتبه اهل البیت. بنابراین، سند روایت از نظر علمای شیعه، معتبر است. تحلیل و تبیین موضوعات مطرح شده در روایتدر فرازهای مختلف این روایت صحیح، مطالب و موضوعاتی بیان شده است که برای هر فرد محب اهل بیت علیهم السلام به ویژه برای شیعیان، قابل تأمل و برخی از فرازها پاسخی کوبنده به شبهاتی است که دشمنان اهل بیت علیهم السلام در ایام محرم از تریبون ها و شبکه‌های ماهواره‌ای، القاء می‌کنند. درخواست ما از خوانندگان گرامی این است که بند بند روایت را با دقت کامل مطالعه کرده و به خاطر بسپارند و عقیده شان را با توجه به این روایت صحیح و روایات فراوان دیگر که در باره عزاداری حضرت سید الشهدا علیه السلام در منابع اسلامی وارد شده، محکم نمایند. و به سیره امام هشتم علیه السلام اقتدا نموده و فرمایش ایشان را سرلوحه خود در برپایی عزاداری قرار دهند. اکنون فهرستی از موضوعات این روایت را به ترتیب ذکر می‌نماییم: ۱٫ اعمال عبادی در روز اول محرمنخستین فراز این روایت، درباره روزه گرفتن روز اول ماه محرم و استجابت دعا در آن روز است؛ چنانچه حضرت زکریای پیامبر، علی نبینا وآله وعلیه السلام، در این روز ، دعا فرمودند و دعایش به استجابت رسید: «فَقَالَ لِی: یَا ابْنَ شَبِیبٍ أَصَائِمٌ أَنْتَ فَقُلْتُ لَا فَقَالَ إِنَّ هَذَا الْیَوْمَ هُوَ الْیَوْمُ الَّذِی دَعَا فِیهِ زَکَرِیَّا علیه السلام رَبَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ فَقَالَ رَبِّ هَبْ لِی مِنْ لَدُنْکَ ذُرِّیَّهً طَیِّبَهً إِنَّکَ سَمِیعُ الدُّعاءِ فَاسْتَجَابَ اللَّهُ لَهُ وَ أَمَرَ الْمَلَائِکَهَ فَنَادَتْ زَکَرِیَّا وَ هُوَ قائِمٌ یُصَلِّی فِی الْمِحْرابِ أَنَّ اللَّهَ یُبَشِّرُکَ بِیَحْیى فَمَنْ صَامَ هَذَا الْیَوْمَ ثُمَّ دَعَا اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ اسْتَجَابَ اللَّهُ لَهُ کَمَا اسْتَجَابَ لِزَکَرِیَّا علیه السلام». «فرمود: اى فرزند شبیب آیا روزه هستى؟ عرض کردم: روزه ندارم. فرمود: در این روز حضرت زکریا (علیه السلام) دعا کرد و از خداوند خواست تا به او فرزندى عنایت کند، خداوند دعاى او را اجابت فرمود و به فرشتگان امر نمود تا هنگامى که زکریا در محراب مشغول عبادت است وى را مژده دهند که خداوند به او فرزندى خواهد داد، اینک هر کس امروز روزه داشته باشد و از خداوند هر چه بخواهد مورد اجابت قرار خواهد گرفت همان طور که دعاى زکریا مستجاب شد.» مرحوم سید بن طاوس در کتاب اقبال الاعمال، روزه‌ی روز اول ماه محرم را یکی از اعمال عبادی دانسته و یکی از ادله‌ای ایشان بر این مطلب، همین روایت مورد بحث است: فصل ( ۳ ) فیما ندرکه من عمل أول یوم من المحرم فمن ذلک صلاه أول کل شهر ودعاؤه وصدقاته ، وقد قدمنا ذلک فی الجزء الخامس عند کل شهر ، فتعمل على ما تقدمت صفاته . واعلم أن أول یوم من المحرم من أیام الصیام ، وموسم من مواسم إجابه الدعاء لأهل الاسلام ، روینا ذلک بعده طرق : منها : ما رویناه قبل هذا الفصل عن ابن شبیب عن مولانا الرضا علیه السلام . «این فصل در باره اعمال روز اول محرم است. از جمله اعمال، نماز روز اول هر ماه، دعا و صدقه دادن در آن است. این مطلب را در جزء پنجم در قسمت اعمال هر ماه گفتیم، بنابر آنچه ذکر کردیم مورد عمل قرار داده شود. بدان که روز اول محرم، از روزهایی است که در آن روزه گرفت و هنگامه‌ی اجابت دعا برای مسلمانان است. این مطلب از چند طریق برای ما نقل شده است: از جمله آن، روایتی است که قبل از این، از ابن شبیب از امام هشتم علیه السلام روایت کردیم». السید ابن طاووس – متوفای ۶۶۴ ق-، إقبال الأعمال، ج ۳، ص ۴۲ ، تحقیق : جواد القیومی الاصفهانی، ناشر : مکتب الإعلام الإسلامی، چاپ : الأولى سال چاپ : رجب ۱۴۱۴ ۲٫ پاسداشت حرمت ماه محرم در جاهلیت و هتک حرمت آن در اسلامدومین فراز فرمایش امام هشتم علیه السلام، مقایسه زمان جاهلیت و اسلام در گرامی داشت این ماه و حفظ حرمت پیامبر اسلام صلی الله علیه وآله و اهل بیت پاک آن حضرت است: «ثُمَّ قَالَ یَا ابْنَ شَبِیبٍ إِنَّ الْمُحَرَّمَ هُوَ الشَّهْرُ الَّذِی کَانَ أَهْلُ الْجَاهِلِیَّهِ فِیمَا مَضَى یُحَرِّمُونَ فِیهِ الظُّلْمَ وَ الْقِتَالَ لِحُرْمَتِهِ فَمَا عَرَفَتْ هَذِهِ الْأُمَّهُ حُرْمَهَ شَهْرِهَا وَ لَا حُرْمَهَ نَبِیِّهَا صلی الله علیه وآله لَقَدْ قَتَلُوا فِی هَذَا الشَّهْرِ ذُرِّیَّتَهُ وَ سَبَوْا نِسَاءَهُ وَ انْتَهَبُوا ثَقَلَهُ فَلَا غَفَرَ اللَّهُ لَهُمْ ذَلِکَ أَبَداً». «سپس فرمود: ای پسر شبیب ! همانا محرم ماهی است که مردم زمان جاهلیت در این ماه ظلم و کشتن افراد را به خاطر حفظ حرمت این ماه، حرام می‌دانستند؛ اما این امت [منظور گروه بنی امیه و طرفداران آنهاست که خود را از امت اسلام می‌دانستند] حرمت این ماه و حرمت پیامبرش را نشناختند و در این ماه ذریه ایشان را کشتند و زنانش را اسیر و اموالش را غارت کردند؛ خداوند آنها را هرگز نیامرزد». امام هشتم علیه السلام این مطلب را در روایت دیگری نیز این چنین بیان کرده است: «حَدَّثَنَا جَعْفَرُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ مَسْرُورٍ رَحِمَهُ اللَّهُ قَالَ حَدَّثَنَا الْحُسَیْنُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ عَامِرٍ عَنْ عَمِّهِ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ عَامِرٍ عَنْ إِبْرَاهِیمَ بْنِ أَبِی مَحْمُودٍ قَالَ قَالَ الرِّضَا علیه السلام إِنَّ الْمُحَرَّمَ شَهْرٌ کَانَ أَهْلُ الْجَاهِلِیَّهِ یُحَرِّمُونَ فِیهِ الْقِتَالَفَاسْتُحِلَّتْ فِیهِ دِمَاؤُنَا وَ هُتِکَ فِیهِ حُرْمَتُنَا وَ سُبِیَ فِیهِ ذَرَارِیُّنَا وَ نِسَاؤُنَا وَ أُضْرِمَتِ النِّیرَانُ فِی مَضَارِبِنَا وَ انْتُهِبَ مَا فِیهَا مِنْ ثَقَلِنَا وَ لَمْ تُرْعَ لِرَسُولِ اللَّهِ حُرْمَهٌ فِی أَمْرِنَا. «امام رضا علیه السلام فرمود: محرم ماهى بود که مردم جاهلیت جنگ و کشتار را در آن حرام مىدانستند [اما بنی امیه] ریختن خون ما را در آن حلال شمردند و حرمت ما را دریدند و فرزندان و زنان ما را اسیر کردند و خیمههاى ما را آتش زدند و آنچه را در آن بود، چپاول و غارت کردند و در باره ما حرمت رسول خدا صلی الله علیه وآله را مراعات نکردند». الصدوق، ابوجعفر محمد بن علی بن الحسین – متوفاى۳۸۱ ق-، الأمالی، ص ۱۲۹، ح ۲، تحقیق و نشر: قسم الدراسات الاسلامیه – مؤسسه البعثه – قم، الطبعه: الأولى، ۱۴۱۷هـ. امام هشتم علیه السلام می‌خواهد بفرماید، دشمنان اهل بیت علیهم السلام، بدتر از مردم زمان جاهلیت هستند؛ زیرا مردم آن زمان، حرمت ماه های حرام را حفظ می‌کردند و هر اندازه که باهم دشمنی داشتند، وقتی ماه حرام فرا می‌رسید، جنگ را رها می‌کردند. اما آنها با این که خود را از امت پیامبر اسلام صلی الله علیه وآله می‌پنداشتند، نه حرمت این ماه را نگه داشتند و نه حرمت رسول خدا صلی الله علیه وآله را، بلکه در این ماه، خون فرزند پیامبر اسلام صلی الله علیه وآله را بر روی زمین ریختند، خانواده شان را اسیر کردند وحتی کار را به جایی رساندند که حرم شان را آتش زدند و اموال شان را به غارت بردند و در شقاوت و سنگدلی، از مردم زمان جاهلیت پیشی گرفتند. ۳٫ دستور گریه و عزاداری برای امام حسین علیه السلامامام رضا علیه السلام بعد از این که ظلم بنی امیه را در باره‌ی اهل بیت پیامبر صلی الله علیه وآله در قضیه‌ی عاشورا شرح می‌دهد، به ابن شبیب دستور می‌دهد که اگر خواستی برای چیزی گریه کنی، برای مظلومیت حسین علیه السلام گریه کن: «یَا ابْنَ شَبِیبٍ إِنْ کُنْتَ بَاکِیاً لِشَیْءٍ فَابْکِ لِلْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ علیه السلام فَإِنَّهُ ذُبِحَ کَمَا یُذْبَحُ الْکَبْشُ». «اى فرزند شبیب اگر مىخواهى برای کسى گریه کنى، برای حسین بن على علیه السلام گریه کن که او را مانند گوسفند سر بریدند». در این قسمت فرمایش امام هشتم علیه السلام، چند نکته برای شیعیان و محبان اهل بیت علیهم السلام، قابل تأمل است: نکتهِ‌ی اول: عزاداری و گریه بدعت نیست :دشمنان اهل بیت علیهم السلام در هر زمانی، به ویژه در ایام عزاداری حضرت سید الشهدا علیه السلام از شبکه های ماهواره‌ی، این شبهه را مطرح می‌کنند که گریه کردن و عزاداری برای امام حسین علیه السلام بدعت است. این فراز از سخنان امام هشتم علیه السلام، پاسخ این شبهه را می‌دهد، زیرا در تعریف بدعت گفته اند، چیزی بدعت است که ریشه‌ی دینی و دستوری از جانب بزرگان دین نداشته باشد. طریحی از لغت شناسان می‌گوید: «البدعه: الحدث فی الدین، وما لیس له أصل فی کتابٍ ولا سنّه، وإنّما سُمّیَتْ بدعه؛ لأنّ قائلَها ابتدعها هو نفسه». «بدعت، کار تازه‌ی در دین است که ریشه در قرآن و شریعت نداشته باشد. بدعت را از این جهت بدعت نامیده اند، چون گوینده‌‌ی آن، آن چیز را از پیش خود، ساخته و به وجود آورده است». الطریحی، فخرالدین -متوفای ۱۰۸۵ ق-، مجمع البحرین، ج ۱، ص ۱۶۳، مادّه «بدع»، تحقیق: السید أحمد الحسینی، ناشر: مکتب النشر الثقافه الإسلامیه، الطبعه الثانیه ۱۴۰۸ – ۱۳۶۷ ش ابن حجر عسقلانی از علمای اهل سنت، بدعت را این‌گونه معنا کرده است: والمُحْدَثات بفتح الدال جمع مُحْدَثَه، والمراد بها: ما أحدث ولیس له أصل فی الشرع ویسمّی فی عرف الشرع بدعه، وما کان له أصل یدلّ علیه الشرع فلیس ببدعه. «محدثات، به فتح دال، جمع (محدثه) است. مراد از آن، هر چیز جدیدی است که ریشه‌ی شرعی نداشته باشد و در عرف شرع، بدعت نامیده شود و هر چیزی که ریشه و دلیل شرعی داشته باشد، بدعت نیست». العسقلانی الشافعی، أحمد بن علی بن حجر ابوالفضل – متوفاى۸۵۲ ق -، فتح الباری شرح صحیح البخاری، ج ۱۳، ص ۲۱۲، تحقیق: محب الدین الخطیب، ناشر: دار المعرفه – بیروت. برای اطلاع بیشتر از معنای لغوی و اصطلاحی بدعت، و این که آیا عزاداری امام حسین علیه السلام بدعت است یانه؟ به آدرس زیر مراجعه فرمایید: آیا عزاداری برای امام حسین علیه السلام بدعت است؟
بنابراین، معنای بدعت همان است که به صورت اختصار بیان کردیم؛ اما عزاداری و گریه بر شهادت امام حسین علیه السلام ریشه دینی دارد، پس تعریف بدعت بر آن صدق نمی‌کند. زیرا: اولا: قبل از شهادت امام حسین علیه السلام، رسول خدا صلی الله علیه وآله هنگامی که از شهادتش خبر دادند، چند مرتبه برایش گریه کردند، نه تنها ایشان بلکه همه صحابه که دور و بر آن حضرت بودند گریه کردند. روایات این مطلب را در مقاله جدا با سند معتبر از منابع اهل سنت در آدرس زیر مفصل نقل کرده ایم: نخستین کسی که برای امام حسین علیه السلام گریه کرد ، چه کسی بود؟
ثانیا: در این روایت، امام هشتم علیه السلام دستور می‌دهد که برای امام حسین گریه کنید: إِنْ کُنْتَ بَاکِیاً لِشَیْءٍ فَابْکِ لِلْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ علیه السلام. اگر گریه کردن در عزاداری آن حضرت بدعت می‌بود، امام رضا علیه السلام چنین دستوری را نمی‌دادند. علاوه بر این روایت، حدیث دیگری از امام هشتم علیه السلام نقل شده که در قسمتی از آن، سیره ائمه اهل بیت علیهم السلام را در برگزاری مجالس عزاداری و اشک ریختن برای امام حسین علیه السلام را بیان کرده است: «…إِنَّ یَوْمَ الْحُسَیْنِ أَقْرَحَ جُفُونَنَا وَ أَسْبَلَ دُمُوعَنَا وَ أَذَلَّ عَزِیزَنَا بِأَرْضِ کَرْبٍ وَ بَلَاءٍ وَ أَوْرَثَتْنَا [یَا أَرْضَ کَرْبٍ وَ بَلَاءٍ أَوْرَثْتِنَا] الْکَرْبَ [وَ] الْبَلَاءَ إِلَى یَوْمِ الِانْقِضَاءِ فَعَلَى مِثْلِ الْحُسَیْنِ فَلْیَبْکِ الْبَاکُون…» الصدوق، ابوجعفر محمد بن علی بن الحسین – متوفاى۳۸۱ ق-، الأمالی، ص ۱۹۰، تحقیق و نشر: قسم الدراسات الاسلامیه – مؤسسه البعثه – قم، الطبعه: الأولى، ۱۴۱۷هـ. عبارت: أَقْرَحَ جُفُونَنَا وَ أَسْبَلَ دُمُوعَنَا، می‌رساند که اهل بیت علیهم السلام همیشه برای آن حضرت گریه می‌کردند، و گریه‌های آنها نیز در ایام عزا، یک ساعت و چند ساعت هم نبود ؛ چون گریه زیاد است که پلک چشم را زخم می‌کند. و عبارت: أَوْرَثْتِنَا] الْکَرْبَ [وَ] الْبَلَاءَ إِلَى یَوْمِ الِانْقِضَاءِ، نیز می‌رساند که اهل بیت علیهم السلام تا قیامت در غم مظلومیت امام حسین علیه السلام محزون و سوگوار هستند. بنابراین، سزاوار است محبان و شیعیان ائمه اطهار علیهم السلام، در برگزاری عزاداری و اشک ریختن بر آن حضرت، به ائمه طاهرین علیهم السلام اقتدا کنند. عزاداری برای امام حسین علیه السلام در سیره معصومین علیهم السلام را در آدرس زیر مطالعه فرمایید: آیا عزاداری برای امام حسین علیه السلام بدعت است؟
نکته دوم: نحوه‌ی بریدن سر، دلیل بر اوج مظلومیت امام حسین علیه السلامعبارت: «فَإِنَّهُ ذُبِحَ کَمَا یُذْبَحُ الْکَبْشُ»، نهایت قساوت قلب قاتلان و بغض و عداوت آنها و در مقابل، اوج مظلومیت فرزند رسول خدا صلی الله علیه و آله حضرت سید الشهدا علیه السلام را بیان می‌کند. مظلومیت بالاتر از این نمی‌شود، همان حسینی که جایش روی دوش پیامبر صلی الله علیه وآله بود، و در آغوش مبارک ایشان و در خانه وحی بزرگ شد، روزی این گونه مظلومانه سرش را از فقا جدا کنند. رسول خدا صلی الله علیه وآله این روز و لحظه را قبل از شهادتش در حضور جمعی از صحابه که امیر مؤمنان، فاطمه زهرا، امام حسن و امام حسین علیهم السلام بر ایشان وارد شده بودند، به آنها خبر دادند و در باره امام حسین علیه السلام در روایت طولانی فرمودند: «کأَنِّی أَنْظُرُ إِلَیْهِ وَ قَدْ رُمِیَ بِسَهْمٍ فَخَرَّ عَنْ فَرَسِهِ صَرِیعاً ثُمَّ یُذْبَحُ کَمَا یُذْبَحُ الْکَبْشُ مَظْلُوماً ثُمَّ بَکَى رَسُولُ اللَّهِ ص وَ بَکَى مَنْ حَوْلَهُ وَ ارْتَفَعَتْ أَصْوَاتُهُمْ بِالضَّجِیجِ ثُمَّ قَالَ ص وَ هُوَ یَقُولُ اللَّهُمَّ إِنِّی أَشْکُو إِلَیْکَ مَا یَلْقَى أَهْلُ بَیْتِی بَعْدِی». «گویا به سوی او (حسین علیه السلام) نگاه می‌کنم که مورد هدف تیری قرار می‌گیرد و از روی اسب به زمین می‌افتد، سپس همانند گوسفند سرش را مظلومانه از بدن جدا می‌کنند. پس از آن رسول خدا صلی الله علیه وآله و کسانی که اطراف آن حضرت بودند، گریه کردند و صدای شان به فریاد بلند شد. سپس حضرت فرمود: خدا یا از آنچه اهل بیتم بعد از من می‌بینند، به سوی تو شکایت می‌کنم». الصدوق، ابوجعفر محمد بن علی بن الحسین – متوفاى۳۸۱ ق-، الأمالی، ص ۱۷۷، تحقیق و نشر: قسم الدراسات الاسلامیه – مؤسسه البعثه – قم، الطبعه: الأولى، ۱۴۱۷هـ. ۴٫ آثار گریه بر امام حسین علیه السلامفراز دیگر این روایت، یکی از آثار اشک ریختن و گریه کردن بر امام حسین علیه السلام را بیان می‌کند و آن بخشیده شدن تمام گناهان است: «یَا ابْنَ شَبِیبٍ إِنْ بَکَیْتَ عَلَى الْحُسَیْنِ علیه السلام حَتَّى تَصِیرَ دُمُوعُکَ عَلَى خَدَّیْکَ غَفَرَ اللَّهُ لَکَ کُلَّ ذَنْبٍ أَذْنَبْتَهُ صَغِیراً کَانَ أَوْ کَبِیراً قَلِیلًا کَانَ أَوْ کَثِیراً». «اى فرزند شبیب اگر بر حسین بن على علیهما السلام گریه کنی تا اشکهایت بر گونههایت جارى شود، خداوند همه گناهان تو را مىآمرزد، بزرگ باشد یا کوچک اندک باشد یا زیاد». بحث آثار گریه بر امام حسین علیه السلام در روایات شیعه و اهل سنت فراوان مطرح شده است. برای اطلاع از این موضوع، به آدرس زیر مراجعه فرمایید: آیا در روایات اهل سنت، پاداشی برای گریه در عزای اهل بیت علیهم السلام بیان شده است؟ ۵٫ شهدای بنی هاشم، افراد بی نظیر در روی زمیندر قسمت دیگر، امام رضا علیه السلام از جایگاه معنوی شهدای بنی هاشم که همراه امام حسین علیه السلام در کربلا به شهادت رسیده اند، تجلیل کرده و تصریح نموده که شبیه آنها در روی زمین کسی نبوده است: «وَ قُتِلَ مَعَهُ مِنْ أَهْلِ بَیْتِهِ ثَمَانِیَهَ عَشَرَ رَجُلًا مَا لَهُمْ فِی الْأَرْضِ شَبِیهُونَ». «همراه امام حسین علیه السلام هجده تن از اهل بیتش کشته شد که شبیه آنها در روی زمین کسی دیگر نبود». ۶٫ رخداد حوادث پس از شهادت امام حسین علیه السلامپس از شهادت امام حسین علیه السلام در عصر عاشورا، رویدادهایی در عالم اتفاق افتاد که نشانه‌ی حقانیت ایشان و معجزه برای آن حضرت محسوب می‌شود. این رخدادها در منابع شیعه واهل سنت ذکر شده که یکی از این معجزات، خون گریه کردن آسمان و زمین برای آن حضرت است. امام هشتم علیه السلام، در یک قسمتی از روایت فرموده اند: «وَ لَقَدْ بَکَتِ السَّمَاوَاتُ السَّبْعُ وَ الْأَرَضُونَ لِقَتْلِهِ» «به تحقیق ، هفت آسمان و زمین در مصیبت کشته شدن آن حضرت گریه کرد.» و در قسمتی دیگر فرموده است که آسمان خون گریه کرد. « یَا ابْنَ شَبِیبٍ لَقَدْ حَدَّثَنِی أَبِی عَنْ أَبِیهِ عَنْ جَدِّهِ علیه السلام أَنَّهُ لَمَّا قُتِلَ الْحُسَیْنُ جَدِّی علیه السلام مَطَرَتِ السَّمَاءُ دَماً وَ تُرَاباً أَحْمَرَ». ای پسر شبیب ! پدرم، از پدرش از جدش (امام باقر علیه السلام) نقل کرده است، هنگامی‌که جدم حسین علیه السلام کشته شد، آسمان خون و خاک سرخ بارید. در این روایت، تنها به یکی از این رویدادها اشاره است، درحالی که طبق در روایات دیگر، اتفاقات دیگری نیز در عالم رخ داده است. این حوادث را مطابق روایات اهل سنت در مقاله‌ی جدا گردآوری کرده ایم. برای اطلاع بیشتر به این آدرس مراجعه فرمایید: بعد از شهادت امام حسین (علیه السلام) در روز عاشورا ، چه اتفاقاتی در عالم رخ داد؟ ۷٫ نزول فرشتگان برای یاری امام حسین علیه السلامفرشتگان الهی به قصد یاری آن حضرت در سرزمین کربلا، در روز عاشورا فرود آمدند؛ اما چون دیدند آن حضرت به شهادت رسیده اند، تا هنگامه‌ی ظهور، با حالت ژولیده و غبار آلود نزد قبر مطهر آن حضرت باقی ماندند: «وَ لَقَدْ نَزَلَ إِلَى الْأَرْضِ مِنَ الْمَلَائِکَهِ أَرْبَعَهُ آلَافٍ لِنَصْرِهِ فَوَجَدُوهُ قَدْ قُتِلَ فَهُمْ عِنْدَ قَبْرِهِ شُعْثٌ غُبْرٌ إِلَى أَنْ یَقُومَ الْقَائِمُ فَیَکُونُونَ مِنْ أَنْصَارِهِ وَ شِعَارُهُمْ یَا لَثَارَاتِ الْحُسَیْنِ». «چهار هزار فرشته براى یارى کردن او فرود آمدند و او را کشته یافتند، و آنها محزون و غبار آلود در کنار قبر ایشان می‌باشند تا وقتى که حضرت مهدی علیه السلام قیام کند، در هنگام ظهور قائم، آن فرشتگان وى را یارى مىکنند و شعار آنان «یا لثارات الحسین» علیه السلام مىباشد». طبق روایات دیگر، هنگامی‌که امام حسین علیه السلام از مدینه حرکت کردند، گروهی از فرشتگان و جنیان برای یاری آن حضرت آمدند؛ اما حضرت به آنها اجازه ندادند. مرحوم سید بن طاوس از شیخ مفید رحمه الله علیه چنین نقل می‌کند: وَ ذَکَرَ الْمُفِیدُ مُحَمَّدُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ النُّعْمَانِ رَضِیَ اللَّهُ عَنْهُ فِی کِتَابِ مَوْلِدِ النَّبِیِّ ص وَ مَوْلِدِ الْأَوْصِیَاءِ ص بِإِسْنَادِهِ إِلَى أَبِی عَبْدِ اللَّهِ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ الصَّادِقِ علیه السلام قَالَ لَمَّا سَارَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ الْحُسَیْنُ بْنُ عَلِیٍّ ص مِنْ مَکَّهَ لِیَدْخُلَ الْمَدِینَهَ لَقِیَهُ أَفْوَاجٌ مِنَ الْمَلَائِکَهِ الْمُسَوِّمِینَ وَ الْمُرْدِفِینَ فِی أَیْدِیهِمُ الْحِرَابُ عَلَى نُجُبٍ مِنْ نُجُبِ الْجَنَّهِ فَسَلَّمُوا عَلَیْهِ وَ قَالُوا یَا حُجَّهَ اللَّهِ عَلَى خَلْقِهِ بَعْدَ جَدِّهِ وَ أَبِیهِ وَ أَخِیهِ إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ أَمَدَّ جَدَّکَ رَسُولَ اللَّهِ ص بِنَا فِی مَوَاطِنَ کَثِیرَهٍ وَ إِنَّ اللَّهَ أَمَدَّکَ بِنَا فَقَالَ لَهُمْ الْمَوْعِدُ حُفْرَتِی وَ بُقْعَتِیَ الَّتِی أُسْتَشْهَدُ فِیهَا وَ هِیَ کَرْبَلَاءُ فَإِذَا وَرَدْتُهَا فَأْتُونِی فَقَالُوا یَا حُجَّهَ اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ أَمَرَنَا أَنْ نَسْمَعَ لَکَ وَ نُطِیعَ فَهَلْ تَخْشَى مِنْ عَدُوٍّ یَلْقَاکَ فَنَکُونَ مَعَکَ فَقَالَ لَا سَبِیلَ لَهُمْ عَلَیَّ وَ لَا یَلْقَوْنِی بِکَرِیهَهٍ أَوْ أَصِلَ إِلَى بُقْعَتِی. وَ أَتَتْهُ أَفْوَاجٌ مِنْ مُؤْمِنِی الْجِنِّ فَقَالُوا لَهُ یَا مَوْلَانَا نَحْنُ شِیعَتُکَ وَ أَنْصَارُکَ فَمُرْنَا بِمَا تَشَاءُ فَلَوْ أَمَرْتَنَا بِقَتْلِ کُلِّ عَدُوٍّ لَکَ وَ أَنْتَ بِمَکَانِکَ لَکَفَیْنَاکَ ذَلِکَ فَجَزَاهُمْ خَیْراً وَ قَالَ لَهُمْ أَ مَا قَرَأْتُمْ کِتَابَ اللَّهِ الْمُنْزَلَ عَلَى جَدِّی رَسُولِ اللَّهِ ص فِی قَوْلِهِ «قُلْ لَوْ کُنْتُمْ فِی بُیُوتِکُمْ لَبَرَزَ الَّذِینَ کُتِبَ عَلَیْهِمُ الْقَتْلُ إِلى مَضاجِعِهِمْ» فَإِذَا أَقَمْتُ فِی مَکَانِی فَبِمَا یُمْتَحَنُ هَذَا الْخَلْقُ الْمَتْعُوسُ وَ بِمَا ذَا یُخْتَبَرُونَ وَ مَنْ ذَا یَکُونُ سَاکِنَ حُفْرَتِی… شیخ مفید محمّد بن محمّد بن نعمان رضى اللَّه عنه در کتاب «مولد النّبی و مولد الاوصیاء» با سند خود از امام جعفر صادق علیه السلام نقل می‌کند که فرمود: هنگامى که حسین علیه السّلام از مکّه حرکت کردند، گروههایی از فرشتگان باصف هاى آراسته و پشت سر هم اسلحه بدست و هر یک بر اسبى از اسب هاى بهشتى سوار خدمت حضرت رسیدند و سلام دادند و عرض کردند: اى آنکه پس از جدّ و پدر و برادر، حجت خداوند بر خلق، تو هستى! همانا خداوند عزّوجل جدّ تو را در جاهاى بسیارى به وسیله ما کمک و یارى فرموده و اکنون نیز ما را به یارى تو فرستاده است، حضرت فرمود: وعدهگاه من و شما در گودال و بقعهاى که آنجا شهید خواهم شد که همان کربلا است چون به آنجا رسیدم نزد من بیائید عرض کردند: خداوند، ما را مأمور فرموده است که گوش به فرمان شما باشیم و اگر از دشمنى بیمناک هستى ما به همراه تو باشیم، حضرت فرمود: راهى ندارند که آسیبى به من برسانند تا به جایگاه خود برسم. و گروههائى از مؤمنین جنّ آمدند و عرض کردند: آقا، ما شیعیان و یاران شمائیم هر چه خواهید دستور دهید، اگر دستور بدهى که همه دشمنان تو کشته شود و تو از جاى خود حرکت نکنى ما دستور را اجرا مىکنیم، حضرت فرمود: خداوند به شما جزای خیر بدهد، و فرمود: مگر نخواندهاید قرآنى را که بر جدم رسول خدا صلی الله علیه وآله فرود آمده است؟ که می‌فرماید: اگر در میان خانههاى خود باشید آنکه مرگ برایشان مقدّر شده است به سوى بستر مرگ خویش میروند (و گذشته از این) اگر من در وطن خود بمانم پس این مردم بد بخت با چه وسیله‌ی آزمایش شوند؟ و چه کسى در قبر من جاى گزین خواهد شد؟ سید بن طاوس – متوفای ۶۶۴ ق- اللهوف على قتلى الطفوف، ص ۶۷، ناشر: جهان، مکان چاپ: تهران، سال چاپ: ۱۳۴۸ ش سؤالی که با توجه به این روایت، در ذهن می‌رسد این است که چرا امام حسین علیه السلام درخواست یاری فرشتگان و جنیان را رد کردند. علت آن در خود همین روایت بیان شده است: یک: امتحان مردم: «فَإِذَا أَقَمْتُ فِی مَکَانِی فَبِمَا یُمْتَحَنُ هَذَا الْخَلْقُ الْمَتْعُوسُ وَ بِمَا ذَا یُخْتَبَرُونَ وَ مَنْ ذَا یَکُونُ سَاکِنَ حُفْرَتِی…» «اگر من در جای خود بمانم پس این مردم بد بخت با چه وسیله‌ی آزمایش شوند؟ و چه کسى در قبر من جاى گزین خواهد شد؟» دو: هدایت و هلاکت در عاشورا با دلیل باشد: در ادامه روایت آمده است که حضرت به جنیان فرمود: وَ نَحْنُ وَ اللَّهِ أَقْدَرُ عَلَیْهِمْ مِنْکُمْ وَ لَکِنْ لِیَهْلِکَ مَنْ هَلَکَ عَنْ بَیِّنَهٍ وَ یَحْیى مَنْ حَیَّ عَنْ بَیِّنَهٍ ثُمَّ سَارَ حَتَّى مَرَّ بِالتَّنْعِیم. به خدا سوگند، ما بیش از شما بر نابودی آنها قدرت داریم، اما می‌خواهیم هر که هلاک می‌شود و یا به حیات ابدی می‌رسد، بر اساس دلیل روشن باشد، پس از آن، حضرت به سوی [منزلگاه] تنعیم حرکت کردند. سید بن طاوس – متوفای ۶۶۴ ق- اللهوف على قتلى الطفوف، ص ۶۷، ناشر: جهان، مکان چاپ: تهران، سال چاپ: ۱۳۴۸ ش بنابراین، حضرت سید الشهدا علیه السلام می‌خواست قضیه کربلا از راه عادی به پایان برسد نه از راه معجزه؛ تا قیام و مرامش برای آیندگان سرمشق و الگو باشد. ۸٫ ثواب زیارت امام حسین علیه السلامفراز دیگری فرمایش امام رضا علیه السلام، درباره زیارت قبر مطهر امام حسین علیه السلام است که می‌فرماید: «یَا ابْنَ شَبِیبٍ إِنْ سَرَّکَ أَنْ تَلْقَى اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ وَ لَا ذَنْبَ عَلَیْکَ فَزُرِ الْحُسَیْنَ علیه السلام». «اى فرزند شبیب اگر میخواهى خداوند را ملاقات کنى در حالى که گناه نداشته باشى، حسین علیه السلام را زیارت کن». این فراز، پاسخ دیگری بر سخنان کسانی است که به زیارت مضجع شریف آن حضرت اشکال می‌گیرند. در این موضوع نیز روایات دیگری در منابع شیعه وجود دارد که بحث از آنها مفصل است و باید در جای خود بررسی شود. ۹٫ لعنت بر قاتلان امام حسین علیه السلامدستور دیگر امام رضا علیه السلام به ابن شبیب این است که بر قاتلان امام حسین علیه السلام لعن کند: «یَا ابْنَ شَبِیبٍ إِنْ سَرَّکَ أَنْ تَسْکُنَ الْغُرَفَ الْمَبْنِیَّهَ فِی الْجَنَّهِ مَعَ النَّبِیِّ وَ آلِهِ صلی الله علیه وآله فَالْعَنْ قَتَلَهَ الْحُسَیْنِ». «اى فرزند شبیب! اگر میخواهى همراه رسول خدا صلی الله علیه وآ‌ْله و اهل بیت آن حضرت در بهشت همنشین گردى، قاتلان حسین علیه السلام را لعنت کن». «لعن»، به معنای دشنام دادن نیست؛ بلکه به معنای دوری از رحمت خداوند است. جوهری یکی از لغت شناسان می‌گوید: «اللعن : الطرد والابعاد من الخیر». «لعن در لغت : راندن و دورکردن از خوبی‌هاست». الجوهری، اسماعیل بن حماد – متوفای۳۹۳ ق-، الصحاح تاج اللغه وصحاح العربیه، ج ۶ ص ۲۱۹۶، تحقیق: أحمد عبد الغفور العطار، ناشر: دار العلم للملایین – بیروت – لبنان، چاپ : الرابعه سال چاپ : ۱۴۰۷ – ۱۹۸۷ م نووی از شارحان صحیح مسلم نیز می‌نویسد: «فإن اللعن فی اللغه هو الطرد والابعاد». «لعن در لغت به معنای راندن و دور کردن است». النووی الشافعی، یحیى بن شرف بن مر بن جمعه بن حزام – متوفاى۶۷۶ ق -، شرح النووی علی صحیح مسلم، ج ۹، ص۱۴۱، ناشر: دار إحیاء التراث العربی – بیروت، الطبعه الثانیه، ۱۳۹۲ هـ. بنابراین، طبق روایت فوق، دشمنان آن حضرت شایسته‌ی لعن هستند و از دایره رحمت واسعه‌ی الهی خارج هستند. خداند هردوری از رحمت خدا هستند ۱۰٫ ثواب شهادت برای آرزومندان در صف یاران امام حسین علیه السلاممحبان و شیعیان امام حسین علیه السلام آرزو می‌کنند که ای کاش در زمان حضرت بودند تا در رکاب حضرت، ایشان را یاری می‌کردند. امام هشتم علیه السلام می‌فرماید، کسی که چنین آروزی داشته باشد و جمله‌ی: یا لَیْتَنِی کُنْتُ مَعَهُمْ فَأَفُوزَ فَوْزاً عَظِیماً، را بگوید، همانند کسانی است که در کربلا بوده و با اصحاب امام شهید شده است: «یَا ابْنَ شَبِیبٍ إِنْ سَرَّکَ أَنْ تَکُونَ لَکَ مِنَ الثَّوَابِ مِثْلَ مَا لِمَنِ اسْتُشْهِدَ مَعَ الْحُسَیْنِ علیه السلام فَقُلْ مَتَى مَا ذَکَرْتَهُ یا لَیْتَنِی کُنْتُ مَعَهُمْ فَأَفُوزَ فَوْزاً عَظِیماً». «اى فرزند شبیب! اگر میخواهى ثواب شهداى کربلا را داشته باشى، هر گاه از آنها یاد کردى، بگو: «یا لَیْتَنِی کُنْتُ مَعَهُمْ فَأَفُوزَ فَوْزاً عَظِیماً»؛ ای کاش با آنان بودم تا به رستگاری بزرگ می‌رسیدم». ۱۱٫ همدردی با اهل بیت علیهم السلام در حزن و اندوهیقینا یکی از نشانه های محبت و شیعه بودن، این است که در ایام سرور و حزن، در شادی و غم اهل بیت علیهم السلام شریک بوده و با آنها اظهار همدردی نمود. امام رضا علیه السلام در فراز پایانی، به این نکته تصریح نموده است: «یَا ابْنَ شَبِیبٍ إِنْ سَرَّکَ أَنْ تَکُونَ مَعَنَا فِی الدَّرَجَاتِ الْعُلَى مِنَ الْجِنَانِ فَاحْزَنْ لِحُزْنِنَا وَ افْرَحْ لِفَرَحِنَا وَ عَلَیْکَ بِوَلَایَتِنَا فَلَوْ أَنَّ رَجُلًا تَوَلَّى حَجَراً لَحَشَرَهُ اللَّهُ مَعَهُ یَوْمَ الْقِیَامَه». «اى پسر شبیب! اگر میخواهى همراه ما در درجات والا قرار گیرى، در هنگام اندوه ما اندوهگین باش، و در وقت خوشحالى ما خوشحال باش، اکنون به ولایت ما چنگ بزن و بدان اگر کسى سنگى را دوست داشته باشد، خداوند روز قیامت او را با همان سنگ محشور می‌کند». امیر مؤمنان علیه السلام نیز می فرماید: یکی از ویژگیهای شیعیان این است که در ایام سرور ما خوشحال و در ایام حزن و اندوه ما محزون هستند: «إِنَّ اللَّهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَى اطَّلَعَ إِلَى الْأَرْضِ فَاخْتَارَنَا وَ اخْتَارَ لَنَا شِیعَهً یَنْصُرُونَنَا وَ یَفْرَحُونَ لِفَرَحِنَا وَ یَحْزَنُونَ لِحُزْنِنَا وَ یَبْذُلُونَ أَمْوَالَهُمْ وَ أَنْفُسَهُمْ فِینَا أُولَئِکَ مِنَّا وَ إِلَیْنَا.» «خداوند متعال به زمین نظاره کرد، ما را بر گزید، و شیعیانی که ما را یاری می‌کنند انتخاب نمود همان افرادی که با شادی ما شادمان و با حزن ما اندوهگین می‌شوند و مال و جانشان را در راه ما بخشش می‌کنند. آنها از ماهستند و به سوی ما بر می‌گردند.» الصدوق، ابوجعفر محمد بن علی بن الحسین – متوفاى۳۸۱ ق -، الخصال، ج۲، ص ۶۳۵، تحقیق، تصحیح وتعلیق: علی أکبر الغفاری، ناشر: منشورات جماعه المدرسین فی الحوزه العلمیه فی قم المقدسه، سال چاپ ۱۴۰۳ – ۱۳۶۲ شرکت در مجالس عزاداری، پوشیدن لباس سیاه، سینه زنی و زنجیر زنی و … از مظاهر اظهار حزن و اندوه شیعیان در مصیبت ائمه اهل بیت علیهم السلام است. علاوه بر آنچه گفته، می‌بایست عزاداران سالار شهیدان علیه السلام، نکات دیگری را به عنوان آداب عزاداری مراعات نمایند. مرحوم سید بن طاوس در کتاب اقبال الاعمال، در این باره بیان جامعی دارد که انشاء الله سر لوحه‌ی رفتار همه محبان اهل بیت علیهم السلام به ویژه شیعیان باشد: اعلم أن المواساه لأئمه الزمان وأصحاب الاحسان فی السرور والأحزان ، من مهمات أهل الصفاء وذوی الوفاء والمخلصین فی الولاء ، وفی هذا العشر کان أکثر اجتماع الأعداء على قتل ذریه سید الأنبیاء صلوات الله علیه وآله ، والتهجم بذلک على کسر حرمه الله جل جلاله مالک الدنیا والآخره ، وکسر حرمه رسوله علیه السلام صاحب النعم الباطنه والظاهره ، وکسر حرمه الاسلام والمسلمین ولبس أثواب الحزن على فساد أمور الدنیا والدین . فینبغی من أول لیله من هذا الشهر ان یظهر على الوجوه والحرکات والسکنات شعار آداب أهل المصائب المعظمات فی کلما یتقلب الانسان فیه ، وان یقصد الانسان بذلک اظهار موالات أولیاء الله ومعاداه أعادیه … بدان که همدردی با پیشوایان زمان و اصحاب احسان در اظهار خوشحالی و اندوه، از کارهای مهم انسانهای اهل صفا، پای بندان به عهد و پیمان و مخلصین در ولایت است. در این دهه (دهه اول محرم) بیشترین اجتماع دشمنان بر کشتن ذریه سردار انبیا علیه السلام، هجوم برای شکستن حرمت خداوند متعال (مالک دنیا و آخرت) و شکستن حرمت رسول خدا صلی الله علیه وآله صاحب نعمتهای باطنی و ظاهری و شکستن حرمت اسلام و مسلمین صورت گرفت و لباس حزن را با فساد در امور دین و دنیا پوشاندند. بنابراین، سزاوار است که از شب نخست این ماه، از چهره ها، حرکت ها، نشست ها، شعار آداب مصیبت دیدگان بزرگ را در هر حرکاتی که انجام می‌دهند، ظاهر سازند. و مقصودشان از این کار، اظهار دوستی اولیای خدا و دشمنی با دشمنان خدا باشد. و در پایان ایشان به روایتی که از طریق ابراهیم بن ابی محمود از امام هشتم علیه السلام نقل شده استدلال می‌کند. السید ابن طاووس – متوفای ۶۶۴ ق-، إقبال الأعمال، ج ۳، ص ۲۸ ، تحقیق : جواد القیومی الاصفهانی، ناشر : مکتب الإعلام الإسلامی، چاپ : الأولى سال چاپ : رجب ۱۴۱۴٫
موفق باشید گروه پاسخ به شبهات مؤسسه تحقیقاتی حضرت ولی عصر (عجل الله تعالی فرجه الشریف) |
