مطالعات متفرقه (خارج از سیر مطالعاتی)

مانیِ شاهنامه زروانیست

نویسنده
حمید رضا اردستانی رستمی
استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی – دانش‌گاه آزاد اسلامی – واحد دزفول. ایران.
چکیده
یکی از کیش­های باستانی ایران که روزگاری قلمروِ خود را در بیرون از ایران نیز گستراند، کیش مانیست. مانی در پایان حکومت اشکانی، در مردینویِ بابل دیده به جهان گشود و در آن­جا مدّعیِ پیام­بری شد؛ امّا مطابق با شاهنامه، او نقّاشی است چرب‌دست، که از چین در دورۀ شاپور ذوالاکتاف به ایران آمده است. نه تنها این اطّلاعات شاهنامه دربارۀ مانی نادرست است؛ بلکه آن­چه موبدِ مناظره­کننده با او نیز، بِدو نسبت می­دهد و فردوسی آن را نقـل می­کند، باورهایِ مانوی نیست؛ موبد او را معتقد به خدایی معرّفی می­کند که نور و ظلمت از بطن آن بیرون آمده است. ایـن اندیشه که موبد، مانی را بِـدان متّهم می­کند، متعلّق به اندیشۀ زروانیست که خودِ مانویان به این باورِ زروانی تاخته­اند. آنان، مطابق با متنی مانوی معتقدند که اگر بپذیریم اورمزد و اهـریمن از یک بطن بیرون شدند و آن­گـونه کـه زروانیان می­گویند، دیوی به اورمزد، راه انداختنِ جهان را آموخته باشد، این بِدان معنی است که خوبی و بدی به هم آمیخته است و هیچ­یک از دو بن، ذاتاً خوب یا بد؛ آگاه یا ناآگاه نیست و این عدم را لازم خواهد کرد؛ زیرا دیگر قانون علّیّت معنا نخواهد داشت. موبد در ادامۀ سخن پیشین (مانی را معتقد به خدایی که اورمزد و اهریمن از آن برون آمده، دانستن) که هم­راه با سرزنش است، خطاب به مانی می­گوید که اگر اهریمن جفت یزدان باشد؛ پس می­توان، شب، نماد اهریمن را به مانندِ روز، نمادِ اورمزد پنداشت و تفاوتی در راستی و ناراستی نـدیـد. آن­چه موبد دربارۀ اعتقاد مانی مطرح می­کند و به نقد آن می­پردازد، همان انتقادیست که مانویان دربارۀ ایـن اندیشۀ زروانی بـاز گفته­اند.
کلیدواژه ها

مانی؛ دو بن¬گرایی؛ اندیشۀ زروانی؛ اورمزد؛ اهریمن

http://jpnfa.riau.ac.ir/article_88_e1d9d2dfe56d70f70572bc03e3e7373a.pdf

مقاله ۱، دوره ۱۰، شماره ۱۸، زمستان ۱۳۹۳، صفحه ۱۱-۴۲

شبکه بین المللی مطالعات ادیان

اینفورس (شبکه بین المللی مطالعات ادیان)،‌ بخشی از یک مجموعه فعالیت های فرهنگی است که توسط یک گروه جهادی مجازی انجام می شود. این گروه  بدون مرز، متشکل از اساتید، طلاب، دانشجویان و کلیه داوطلبان باایمان و دغدغه مندی است که علاقمند به فعالیت علمی جهادی در عرصه جنگ نرم هستند. شما هم می توانید یکی از اعضای این گروه باشید(اینجا کلیک کنید). فعالیت های سایت زیر نظر سید محمد رضا طباطبایی، مدرس ادیان و کارشناس صدا و سیماست. موضوعات سایت نیز در زمینه سیر مطالعاتی با رویکرد تقویت بنیه های اعتقادی و پاسخ به شبهات است.

0 0 رای ها
شما هم امتیاز بدهید..
اشتراک در
اطلاع از
guest
0 نظر
بازخورد (Feedback) های اینلاین
View all comments
دکمه بازگشت به بالا
0
افکار شما را دوست دارم، لطفا نظر دهیدx
()
x